Post Author Avatar
Gürkan Akçay
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör

Burnunuza gelen bir koku, kulağınıza çalan bir müzik ve gözünüze ilişen bir fotoğraf...
Geçmişe doğru kısa bir  düşünsel yolculuğa çıkıyorsunuz, yoğun duygusal hisler, biraz haz ve nostalji hisleriyle birlikte o mutlu anlarınıza geri dönüyorsunuz.

Nostalji kelimesi, Yunanca "dönüş" anlamına gelen nóstos ve "acı ve ahh çekmek" anlamına gelen álgos  kelimelerinden oluşan bir terimdir ve kişinin yaşamındaki farklı bir bağlamdaki deneyiminin, kişiyi zamanda geçmişe götürmesi ve geçmiş deneyimlerden tekrar keyif alma yeteneğidir.

Geçmişe dair duyulan bu duygusal özlem, hafızada ve geçmiş deneyimleri duygularımızla nasıl bağladığımız açısından izi sürülebilir.

Beynin Duygusal Sistemleri ve Hafıza Sistemleri Arasında Çapraz Sorgulama

Yeni şeyler öğrenirken, bu şeyleri geçmişimizle ya da hayat hikâyemiz hakkındaki bir "bilgi topluluğuna" entegre etmemiz gerekir. Hafıza, yaşamımızdaki bütün bu deneyimlerin bir ağ oluşturması, soyutlanması ve sentezlenmesidir. Bu, bizi insan yapan özelliklerden birisidir, otobiyografimizdir. Dolayısıyla, nostalji, yeniden temasa geçme ve kitabı tekrardan okuma hissidir.

Beynimizde bilgi depolamak için, kritik bir beyin bölgesi olan hipokampusümüze dayalı haldeyizdir. Hipokampus olmaksızın, geçmişi olmayan bir "tabula rasa"yızdır. Beynin bu C-şeklindeki bölgesi, beynin duygusal bölgesi olan amigdala ile son derece bağlı haldedir. Bir deneyim sırasında, bu iki beyin bölgesi birlikte çalışır ve farklı duyularımızdan gelen bilgileri birleştirir. Sonuç olarak da, deneyimler, duygularla iç içe geçer. Bu yüzden, son derece duygusal bir olay meydana geldiğinde, amigdalanız, bu duygusal içeriği algılamanıza yardımcı olur ve hipokampusünüz de yaşanan olaydaki bütün detayları işler. Sonradan bu kadar fazla detayı muhtemelen hatırlamazsınız, ancak ne kadar güzel bir zaman geçirdiğiniz konusunda son derece nostaljik hissedersiniz.

Bütün duyularımız --görme, işitme, koklama, dokunma-- nostaljiyi anımsatabilir. Koku alma duyusu ise en güçlü tetikleyicidir. Bunun nedeni, kokuların; burundan, amigdalaya ve hipokampuse doğru, görme ya da işitmede olduğundan çok daha kısa bir yoldan ulaşıyor olması olabilir. Hipokampuse çok kısa bir yoldan ulaşan koku, sizde hızlı bir nostaljik olayın canlanmasına neden olur.

"Bir Zamanlar Daha Mutluyduk"

Peki nostalji neden önemlidir? Neden zamanda geçmişe dair bağlantılar kuruyoruz ve geri dönemediğimiz için bir "ahh!" çekiyoruz?

Yapılan araştırmalar, duygusal olarak zor zamanlar geçirdiğimiz dönemlerde nostaljiye daha yatkın olduğumuzu ortaya koyuyor ve nostalji bize daha iyi olduğumuz zamanları hatırlatıyor ve duygu durum halimizi geliştiriyor. Daha güncel bir araştırmanın bulgularına göre, nostalji, aynı zamanda da kronik stres ve depresyona karşı daha dirençli kalabilmek için önemlidir. Söz konusu bu araştırmada, bilim insanları depresyondaki farenin beynindeki olumlu hafızaları aktifleştirdiklerinde, hayvanın mental halinin düzelmeye başladığı görüldü.

Diğer çalışmalardan elde edilen bulgular ise, nostaljinin, kişi yalnız hissettiğinde bir sosyal bağlılık duygusu ortaya çıkarmada kullanılabileceğini gösteriyor. Dahası, hafızaların yeniden canlanması yalnızca geçmişe doğru bir bakışla sınırlı kalmaz, aynı zamanda da zamanda ileriye gitmek için bilginin kullanılmasını ve geçmişte yaşananlardan yola çıkarak kararlar almayı, etrafınızdaki insanlara tavsiyelerde bulunmanıza yardımcı olabilir.

Gün içerisinde aldığınız bir koku, gözünüze takılan bir ayrıntı, duyduğunuz bir ses, dokunduğunuz bir şey, hipokampusünüzdeki hafızalarınızın amigdalanızdaki duygularla harmanlanmasına bağlı olarak sizi geçmişte keyifli olduğunuz bir ana dair düşüncelere götürür. Sonra derin bir "ahh!" çekersiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir