Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör

Ağrı özelleşmiş periferal (çevresel) sinir hücreleri ile elektriksel bilgi olarak taşınmakta ve ilgili beyin bölgelerinde yorumlanarak vücudun aktif tepkiler üretmesini sağlayan bir mekanik uyarıdır. Bu da belirli zarar vericiler (ister sert, keskin ve delici birşeyin batma hissi olsun, ister kimyasal bir etkenin iç organlarda yarattığı bir tahribat olsun) vücudun farklıı yerlerinde bir aktivasyon yarattığında hissedilebilmektedir.

'Özelleşmiş' dediğimiz bu sinir hücreleri (nöronlar), hücre zarlarının üzerinde beyine bu ağrının sebep olduğu elektrik sinyali üretip iletme işlevi gören özel bir iyon kanalı bulundururlar. Burada bir yanlış anlaşılmanın önüne geçebilmek için şu açıklamayı yapmak gerekir. Sinir hücresi olsun olmasın tüm hücrelerimizin hücre zarında gömülü olarak iyon kanalları bulunur ve bunlar farklı moleküler mekanizmalarda birçok işlev görebilir. Sinir hücrelerinde bu işlevlerin yanı sıra aslen iyonların hızla hücre zarında içe veya dışa geçiş yaparak potansiyel fark oluşmasını ve tıpkı bir pil gibi elektrik akımı şeklinde bir sinir uyarımının oluşmasını sağlarlar.

Yeni bir çalışmaya göre de bu özelleşmiş sodyum iyon kanalının (Nav1.7) Neandertaller'den kalıtılan bir varyantının daha çok acı hissi yaratılmasına sebebiyet verdiği öne sürüldü. Artık elimizde yüksek kalitede birçok Neandertal genomu bulunduğu için bilim insanları veri tabanı üzerinden Neandertallerin ortak atalarımızdan ayrıldıktan sonra ne gibi gen varyantlarına poopülasyonda ne oranda sahip olup olmadıklarının ayırdını daha net biçimde yapabiliyor ve bunların fenotipik olarak fizyolojik etkilerini ve sonuçlarını bugünkü insanlarda bile gözlemleme şansı bulunabiliyor.

İşte bu değişimlerden birini Neandertaller'den insan geçen genler ile taşıyan bireyler üzerinde yapılan çalışmada İngiltere'de bu iyon kanalının Neandertal varyantını taşıyan bireylerin daha yüksek seviyede acı hissettiğini ortaya koydu. Aslına bakılırsa aynı iyon kanalı olsa da, Neandertal varyantının neden bu gibi bir hassasiyete yol açtığını tüm detayıyla bilemiyoruz bunun için kapsamlı inhibisyon çalışmalarının yapılması gerekecektir. Normalde bir insanın ne kadar acı hissettiğini bildirmesi yaşa bir miktar da cinsiyete bağlıdır.

Tüm bunlara karşın Neandertal varyantını taşımak yaşınızdan bağımsız olarak sekiz yaşında gibi acı çekmenize/hissetmenize sebep oluyor. Araştırmanın başyazarı Hugo Zeberg'üm açıklamasına göre (Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology)  makalede de belirtildiği gibi Neandertal varyantı normal genden yani yaygın olarak bulunandan üç aminoasit kadar küçük bir farkla bulunuyor.

Çalışmaya göre, tek bir aminoasit değişikliği bu neredeyse hiç bir hassasiyete veya değişime neden olmaz iken, burada gözlemlenen üç aminoasit farkı artırılmış bir acı duyarlılığına neden oluyor. Moleküler seviyede bakıldığında, Neandertal varyantı olan iyon kanalı çok daha kolay biçimde aktive olup elektrik impuls yaratıp ağrı sinyalleri gönderirken, modern 'normal' varyant daha yüksek iyon değişimine ihtiyaç duyuyor.

Elbette bu durum mekanik anlamda daha düşük acı eşiğini açıklarken neden daha çok acı çekildiğini açıklamakta yetersiz kalıyor. Çünkü burada algısal olarak hem omuriliğin işlevi hem de beyinde yorumlanması gibi diğer süreçler de işleme dahil oluyor
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir