Kırmızı güller niye kırmızıdır, ya da menekşe neden mavidir? Hiç düşündünüz mü? Peki ya bir çiçeğin tam olarak hangi renk, hangi tonda olacağı neye göre belli olur?

Bu doğal olayı bilim insanları Carolyn Wessinger ve Mark Rausher’in “Penstemon” bitkisi (Anadolu’da “Sakallı Dil” olarak da bilinir) üzerinde yaptıkları çalışma üzerinden açıklamak en kolayı olacaktır. Zira, çalışmanın sonuçlarına göre 200 farklı çeşide sahip olan bu çiçeğin renginin maviden kırmızıya dönmesi ise sadece ve sadece bir geninin baskılanmasının  (işleyişine engel olunmasının) ürünü. Tahmin etmek çok zor değil: Bahsedilen bu gen mavi pigmentlerin oluşumunda etkili bir gen. Böylelikle mavi pigmentler üretilemiyor ve renk kırmızıya dönüyor. Dilerseniz olayın biyokimyasal mekanizmasına daha detaylı bakalım.

Birkaç basamaklı bir mekanizmanın ürünü olarak ortaya çıkan mavi pigmentler, normal şartlar altında zaman içerisinde mutasyona uğrayarak kırmızı renge dönüşüyor. Kırmızı pigment oluşumunu tetikleyen en önemli faktör ise flavonoit 3', 5' -hidroksilaz (F3'5'h) geninin inaktive hale gelmesi. Ancak maviden kırmızıya geçişte gözlenen renk değişimi, bu olayın tersi (kırmızıdan maviye geçiş) için söz konusu değil.

Wessinger, "Penstemonlarda maviden kırmızıya doğru olan evrimsel kaymalar, tahminlerimize göre aynı çiçek pigment geninin dejenerasyonundan kaynaklı, bu da kırmızı çiçeklerin evrimleşmesi için sınırlı genetik opsiyon olduğunu varsaymamıza sebep oluyor. Yine de evrim için bir geni bozmak, tamir etmekten çok daha kolaydır. Bu yüzden kırmızıdan maviye geri dönüşlerin olma ihtimalinin çok çok düşük olduğunu söyleyebilir” diyerek çalışmayı ve sonuçları özetledi.

Bu çalışma Molecular Biology and Evolution’un online geniş halinde yayınlanmıştır.

---

Makalenin Orijinal Adı ve Doi Numarası:

A. Wessinger, M. D. Rausher.Ecological transition predictably associated with gene degeneration.Molecular Biology and Evolution, 2014; DOI:10.1093/molbev/msu298

---