Post Author Avatar
Sevkan Uzel
Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör

Meksika'da Kışlayanların Sayısı Azalıyor

Dünyanın en ünlü böceklerinden biri olan Kral Kelebeği, Kuzey Amerika'nın doğusundaki göçüyle ilgili vahim problemlerle boğuşuyor. Giderek daha az sayıda kral kelebeği kışı geçirecekleri yere varmayı başarıyor ve bilimciler bunun nedenini tam olarak anlayabilmiş değil. Bu nedenle, kral kelebeğinin göçü konusundaki çalışmalara acilen ihtiyaç var. De Gruyter'in Açık Erişimli dergisi Animal Migration'da yeni yayımlanan bir çalışmada da bu konu mercek altına alınıyor.

Meksika'nın orta bölgelerindeki dağlarda kışı geçiren kralların sayısındaki düşme, araştırmacılar arasında tartışmalara neden oluyor. Bazıları bunun temelinde üreyen erişkinlerin sayısındaki büyük ölçekli azalma olduğunu savunurken, bazıları da göç etmenin artan tehlikesinin neden olduğunu iddia ediyor. Florida Üniversitesi'nden Dr. Hannah Vander Zanden liderliğinde bir ekip tarafından yapılan yeni araştırmada ise yeni bir olası neden ortaya atılıyor: Kral kelebekleri kışı geçirmek için başka bir yere gidiyor olabilir; Güney Florida'nın ılık kıyıları gibi.

Kışı Güney Florida'da geçiren kelebekleri yakalayıp, kanat ve gövde dokularından alınan örneklere dayalı olarak kelebeklerin nereden geldiklerini belirleyebilen özel bir çözümleme tekniği kullanan Zanden ve ekibi, örneklenen kralların yarısının Amerika'nın ortabatısından geliyor gözüktüğünü keşfetti; yani doğu nüfusunun temel üreme bölgesi olduğu düşünülen yerden gelmişlerdi. Yıllardır araştırmacılar bu bölgeden gelen kralların sonbaharda sadece Meksika'nın dağlık kesimlerine göç ettiğini varsaymıştı. Ama yeni keşif, ortabatı kelebeklerinin en azından bir bölümünün Meksika'ya hiç uçmayıp, neredeyse tam ters yönde ilerleyerek güney Florida'ya geldiklerini gösteriyor.

Florida Nüfusu da Azalıyor

Meksika'da kışlaması beklenen kralların azımsanamayacak bir kısmının, kışı Florida'da geçirmeyi yeğlediklerini düşünmek, Meksika nüfusunun azalmasından duyduğumuz üzüntüyü azaltabilirdi; şayet Florida nüfus sayımında da sonuç "azalış" çıkmasaydı. Lincoln Brower liderliğinde başlatılan ve Kuzey Orta Florida'daki kral toplulukları üzerinde 37 yıldır sürdürülmekte olan inceleme, tırtıl ve kelebeklerin 1985 yılından bu yana azalmakta olduğunu, 2005 yılından bugüne ise %80 oranında azalış saptandığını ortaya koyuyor.

Program yöneticisi Jaret Daniels, bu durumun kelebeklerin Meksika'daki kışlama alanlarındaki sayılarının azalışıyla paralellik gösterdiğini belirtiyor. İnceleme sonuçlarının kral kelebekleri ile onların başlıca yaşam alanını oluşturan ipekotu arasındaki sıkı ilişkiye de dikkat çektiğini ekleyen Daniels, bir tarım zehiri olan glifosat (C3H8NO5P) kullanımındaki artışın da bunda payı olduğunu düşünüyor. Üstelik tarım zehirlerinin sadece kral kelebekleri için değil, tüm polenleyiciler için büyük bir tedit unsuru olduğunu vurguluyor.

37 yıldır sürmekte olan araştırma projesi kapsamında yaklaşık 140 nesil üzerinde çalışan bilimciler, kralların ilkbaharda Meksika'dan ayrıldığı zamanın, ABD'nin güneydoğusundaki ipekotlarının optimal büyüme sergiledikleri zamana denk düştüğünü fark etti. Erişkin kral kelebekleri farklı çeşitte bitkilerden beslenebilmekle beraber, yavruları sadece ipekotu ile beslenebiliyor; ipekotunun zehrini depolayarak kendilerini avcılardan koruyorlar. Kral kelebekleri kısa ömürlerinde ipekotu dallarına yüzlerce yumurta bıraksalar da, yaklaşık olarak %2'si sağ kalarak, erişkinliğe ulaşabiliyor.

Eğer kral kelebekleri çiftleşme alanlarına fazla erken varırlarsa, ipekotlarını donmuş bulma riskine giriyorlar; eğer geç kalırlarsa, bu kez de bitkiler yavrularını beslemeye yetmeyebiliyor. Dolayısıyla yavruların sağ kalma şansını yükseltmek için erişkin kralların, 3 haftalık bir zaman aralığında oraya varmaları gerekiyor. Daniels, ömürleri ortalama 7 hafta olan bir böcek türü için bunun etkileyici bir başarı olduğunu belirtiyor. Zamanlama bu kadar önemli ve bu kadar kısa bir aralıkla sınırlı olduğundan, bitkilerin ilkbahar planlarını etkileyebilen iklim değişiminin ciddi sonuçlar doğurabileceğini tahmin etmek zor değil.

Güney eyaletlerindeki ilkbahar çiftleşmesi, kelebeklerin ABD'nin yukarı kesimlerinde ve Kanada'da yeniden kolonize olmalarını sağladığı için Meksika'dan kuzeye dönmekte olan krallar için Florida önemli bir durak. İpekotunun bolca bulunması ve ikliminin ılıman olması dolayısıyla, Florida kralların yumurta bırakması için çok uygun. Sonuç olarak Daniels, eğer Florida nüfusu azalırsa, kuzeydeki kelebek nüfuslarının da aynı oranda azalacağını söylüyor.

Bir Kral Kelebeğinin Hayata Dönüş Öyküsü

Pupa evresindeyken kanatlarından birinde oluşan bir yaralanmadan ötürü uçamayan bir kral kelebeği ile onu hayata döndüren insanın öyküsünden de söz edelim. Teksas eyaletinde yaşayan Romy McCloskey, 2018 yılında bahçesindeki bir çalılığın üzerinde bulduğu 3 tırtılın büyümesini izlerken, kozasında pupa evresini tamamladıktan sonra içlerinden birinin bir kanadında sorun olduğunu fark ediyor. Bu kelebeğe yardım etmek isteyen ve birkaç gün önce ölen başka bir kelebeğin kanatlarından nakil yapmaya karar veren McCloskey, kral için küçük bir ameliyathane hazırlıyor.

Kelebeğin kanatlarının, saç ya da tırnak gibi bir doku olduğunu belirten McCloskey, kelebeğin kanadının hasarlı kısmını temizleyip, ölen kelebeğin kanadını bu bölgeyi tamamlayacak şekilde hazırlıyor ve ardından dikkatlice yapıştırıyor. Kurumasını bekledikten sonra kelebeği bahçeye çıkardığında, gayet rahat uçabildiğini görüyor. Biz de kendisine "yüreğine ve emeğine sağlık" diyoruz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir