Post Author Avatar
Gözde Gürler
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen
Köpekler aynaya bizim bildiğimiz manada anlam yüklemezler. Hiçbir köpek aynaya baktığında “Burnum ne kadar da büyük gözüküyormuş” diye düşünmez. Fakat bu durum aynaların, köpekler için hiçbir anlam ifade etmediği anlamına gelmiyor. Bunun yerine, köpeklerin ayna ile ilişkisi 3 farklı şekilde gerçekleşiyor.

İlk olarak… Muhtemelen bir köpeğin ayna karşısındaki ilk tecrübelerine şahit olmuşsunuzdur. Bu karşılaşma anında köpek, diğer hayvanlar gibi, aynada gördüğü yansımasını kendi türünden başka bir köpek olarak görmektedir. Özellikle yavru köpekler, aynada gördüğünün kendisi olduğunun farkına varmadan, onun da oynayan, havlayan, patileriyle tırmalayan veya odanın içinde dolaşan bir başka köpek olduğunu zanneder. Ama bazı durumlarda köpeklerin aynadaki yansımalarına karşı pek hoşnut olmayan bir tutum sergilediği de görülebilir. Örneğin; dik ve sert bir duruş, sabit bir bakış ya da tüylerin kabarması gibi. Fakat, bu tavırların hızlı bir şekilde değiştiğini ve ikinci aşamaya geçildiğini söyleyebiliriz.

İkinci aşama… Zaman geçtikçe aynadaki yansımasından ne oyun teklifi ne de herhangi bir tehdit mesajı alamayan köpekler, ayna ile meşgul olmayı bırakma noktasına gelirler. Artık, aynalar onlar için zamanlarını harcamaya değecek bir şey değildir. İşte tam bu noktada, köpekler hayvanlar aleminin en yaygın ve en yararlı öğrenme türlerinden biri sayesinde bu tavrı göstermeye başlarlar: Alışma. Alışma durumu, tahmin edilebileceği üzere bireyi, önceden ortaya çıkan bir uyaran -bu durumda ayna- karşısında tepki vermemesidir.

Hayvan davranışları konusunda uzman olan kişilere göre, alışma durumu hayvanlar için yararlıdır. Çünkü; önemine bakılmaksızın, her yeni ve dikkat çekici bir uyarana tepki vermek, hayvanlar için enerji israfına, nihayetinde de uyumsuzluk sorununa yol açabilir. Eğer her gün sabahtan akşama kadar gördükleri şeylere alışmasalardı, muhtemelen bizim sadık dostlarımız olarak yanımızda da yer alamayacaklardı. Bu durumda, alışma, köpeklerin öğrenme ve hafıza becerilerine ışık tuttuğunu, ve akıllarından geçenin “X,Y,Z uyaranlarına tepki vermeme gerek yok. Daha önce görmüştüm, biliyorum” olduğunu söyleyebiliriz.



Son aşama… Bizler genelde köpeklerin bir araç-gereç kullanıcısı olduğunu düşünmeyiz. Bu yüzden, onların aslında araç kullanımında yetenekli olduğunu fark etmememiz de normaldir. Fakat gerçeği söylemek gerekirse, köpek sahipleri olarak bizler onların bir numaralı araçlarıyız. Ne zaman kapının önüne gelseler, kapıyı açar onları dışarı çıkarırız; boş yem kaplarının önünde havladıklarında, kaplarını doldurup onları besleriz. Kısacası, köpekler, bakış değişimi olarak tanımlanan bir takım zeki davranışlarla bizleri birer araca dönüştürebilir. Örneğin, koltuğun altına kaçmış topa uzanamayan bir köpeğiniz olduğunu düşünün. Bu durumda, köpeğinizin yapacağı davranış, bir size bir topa bakmaktır. Bazen buna havlama da eşlik edebilir. İşte bu duruma bakış değişimi adı verilir. Sonuç olarak, birer araç olarak bizler, köpeğin isteğini yerine getirip topu sahibine geri veririz.

Fakat iyi haber şu ki; bizler köpeklerin tek araçları değiliz. Birkaç yıl önce yapılan çalışmada, köpeklerin problemleri çözmede aynanın yansıtma özelliğinden faydalanıp faydalanamayacağı test edildi. İlk problem, “Sahibini bulabilir misin?” üzerineydi. Zekice ayarlanan bu kurguda, köpeğin ilk sahibi köpeğin dikkatini aynaya yönlendirirken, ikinci sahibi ise yan odada köpeğin en sevdiği oyuncakla birlikteydi. Fakat, ikinci sahip sadece köpek aynaya baktığında görülebiliyordu. Bu durumda köpek ne yaptı?
40 köpekten sadece 7’si ikinci sahiplerini aynada gördükten sonra onlara bakmaya gitti. Bu sonuçlara göre, bazı köpeklerin yansıtmanın doğasını anlayabildiğini söyleyebiliriz. Ayrıca, testte başarılı olan bu köpek sahiplerinin, evde birlikte ayna oyunları oynadıklarını söylediğini de belirtmekte fayda var.

Yapılan ikinci deneyde ise araştırmacılar, sadece ayna aracılığı ile bulunabilecek gizli bir yere yiyecek koyup köpekleri gözlemlemeye başladı. İki gruptan oluşan çalışmada, deney grubunda ayna bulunurken, kontrol grubunda ise ayna kullanılmadı. Çıkan sonuçlara göre, deney grubundaki köpeklerin %77’si, yiyeceği ayna aracılığıyla bulma başarısı gösterdi. Aynanın kullanılmadığı kontrol grubunda ise köpeklerin %41’i, gizli yerdeki yiyeceği zemini koklayarak bulduğu görüldü.

Sonuç olarak, aynaların, köpekler için anlamsız olmadığını; fakat köpeklerin bir numaralı araçları da olmadığını söyleyebiliriz. Çünkü yardımına başvuracakları şeyler, öncelikle bizler ve kendi burunlarıdır.




Kaynaklar ve İleri Okuma:
- Do dogs use a mirror to find hidden food? Journal of Veterinary Behavior: Clinical Applications and Research, (2013). http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1558787813001664
-Can dogs (Canis familiaris) use a mirror to solve a problem? Journal of Veterinary Behavior: Clinical Applications and Research, (2011). http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1558787811000396
-A comparative study of the use of visual communicative signals in interactions between dogs (Canis familiaris) and humans and cats (Felis catus) and humans.Journal of comparative Psychology, (2005). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15982161
-What Do Dogs See in Mirrors? ScientificAmerican. https://blogs.scientificamerican.com/dog-spies/what-do-dogs-see-in-mirrors/ (accessed September 13, 2017).
-Piloerection. theBark.com http://thebark.com/content/piloerection (accessed September 13, 2017).
-What Does a Dog See in a Mirror? Nymag.com http://nymag.com/scienceofus/2016/05/what-does-your-dog-see-when-he-looks-in-the-mirror.html (accessed September 13, 2017).




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu "Kullanım İzinleri"ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir