Neden tek bir tür içerisindeki bazı organizmalar çok sayıda yavru sahibi olabilirken, diğerleri daha az sayıda yavruya sahip oluyor? Minnesota Üniversitesi’nden araştırmacı Emilie Snell-Rood tarafından yürütülen yeni bir çalışmanın sonuçlarına göre, bazı besinlere erişim olanağı uzun bir zaman diliminde doğurganlık ve göz büyüklüğü gibi özelliklerin gelişiminde baş role sahip olabilir. Gübre ve yol tuzlamalarının yaygın kullanımlarından dolayı pek çok besin maddesindeki şiddetli artış göz önüne alınırsa, bulgular tarım ve ekoloji için de önem arz ediyor.

Snell-Rood ve çalışma arkadaşlarının öğrenmek istedikleri şey, farklı besin maddelerinin birbirleriyle yakın akraba olan 5 kelebek familyasının evrimsel geçmişinin şekillenmesi üzerinde rol oynayıp oynamadıklarını bulmaktı. “Beslenme biçimini ölçmek oldukça zor,” diye anlatıyor Snell-Rood. Ayrıca önceki çalışmaların hayvanlar üzerinde yüzeysel karşılaştırma yaptıklarını (örneğin "etçiller ve otçullar arasında" gibi) ekleyerek devam ediyor: “Besinlerin, evrim geçmişini daha iyi bir seviyede şekillendirdikleri fikrini test etmek istedik.”

Bunu yapmak için, araştırmacılar 96 farklı kelebek türünün yemeklerindeki besin maddelerini, göz büyüklüğü gibi geniş ölçekteki fenotipik özelliklerle (dış görünüşü belirleyen özellikler) ilişkilendirdiler. Araştırmacılar kelebeklerin beslenme düzeninde üç element aradılar: Azot, sodyum ve fosfor. Azot, protein sentezi için gerekli bir besin maddesi; sodyum, kasların ve sinir sisteminin düzgün çalışması için önemli bir rol üstleniyor; fosforun ise büyüme hızı için önemli olduğu düşünülüyor.

Azot bakımından zengin beslenme biçimine sahip kelebek türlerinin sayıca daha fazla yumurtaya sahip olduğunu, ama yumurtaların büyüklüğünün görece daha küçük olduğunu gözlemlediler. Ayrıca azot ve sodyum bakımından zengin içeriğe sahip beslenme düzeninin, büyük olasılıkla daha büyük gözlerin evrilmesine yol açtığını gözlemlediler. Kelebeklerde görme sistemi, yemek ve eş bulmak için büyük önem taşıyor; bu nedenle büyük göze sahip kelebekler evrimsel açıdan daha avantajlı oluyor.

İnsan aktiviteleri, çevredeki besin maddelerinin dengesi üzerinde etkiye sahip. Örneğin, çiftliklerde yoğun gübre kullanımı ve atmosferdeki artan birikim, topraktaki azot yoğunluğunu yükseltiyor. Aynı zamanda yolların tuzlanması benzer şekilde sodyum içeriğinin bazı bölgelerde artmasına neden oluyor. “Özellikler üzerindeki evrimsel seçim baskısına müdahale ediyoruz. Böcekler muhtemelen daha doğurgan olacak şekilde evrimleşiyor, çünkü ortalamaya olarak daha yüksek kalitede beslenme düzenine sahipler,” diye anlatıyor Snell-Rood.

Emilie Snell-Rood, Minnesota Üniversitesi, Biyoloji Bilimleri Fakültesi’nde doçentlik yapıyor. Makale, Royal Society Proceedings B dergisinde yayımlandı.

---

Kaynak: Science Daily, “Butterflies' diet impacts evolution of traits”
< https://www.sciencedaily.com/releases/2016/07/160714120652.htm >


Referans: “Nutrition shapes life-history evolution across species” DOI: 10.1098/rspb.2015.2764
< http://rspb.royalsocietypublishing.org/content/283/1834/20152764 >

---