Hayat, ışık ve karanlığın döngüsü ya da mevsimsel ısı değişimleri gibi bir takım doğal ritimlere tabiidir. Viyana’daki yeni bir çalışma, günün saatlerine bağlı olarak, insanlardaki hücre zarı yapısının da değişmekte olduğunu gösteriyor. Hücre zarlarındaki bu periyodik değişimler, insan sağlığı ve hastalıkları üzerinde de önemli bir etkiye sahip olabilir. Araştırmanın sonuçları The Journal of Biological Rhythms’de yayımlandı.

Yağ asitleri, hücre zarının önemli bileşenlerindendir. Bu asitler, hücre içerisine sinyaller göndererek hücrelerin işlevlerini yerine getirmesini sağlarken, aynı zamanda, tüm vücutta da metabolik süreçlerin kontrol edilmesinde rol oynarlar. İnsan hücreleri içinde gerçekleşen bu periyodik dalgalanmalar, Viyana’daki, Veterinerlik Üniversitesi’nden Thomas Ruf ve Walter Arnold tarafından incelendi.

Thomas Ruf araştırmalarını, “Vücut ısısı ya da kalp hızı gibi, insan ve hayvanlardaki neredeyse tüm fizyolojik süreçler etkilerini günlük ritimlerle gösterirler. Ve hatta yıllık dalgalanmalar da meydana gelebilir. Biz bu ritimlerin hücre zarlarındaki değişimlerle ilişkili olup olmadığını öğrenmek istedik,” diyerek açıklıyor.

Araştırma süresince, bir yıl içerisinde 20 kişinin bukkal mukoza hücreleri incelendi. Katılımcılar, hücreleri için, her ayın belirli bir gününde, 3 saatlik aralıklarla ağızlarını çalkaladıkları suları biriktirdiler. Bu sular daha sonra özel şişelerde donduruldu.

Yağ Asitlerinin Yapısı Gün Boyunca Değişiyor

Hücre zarlarının analizinde, 11 yağ asidi için önemli sayılabilecek günlük ritimler saptandı. Birçok yağ asidi geceleri yüksek yoğunluğa sahipken, diğerlerinin gün içerisinde bu yoğunluğa ulaştığı gözlemlendi. Ruf araştırmanın sonucunu “Hücresel değişikliklerin ortak bir yönü var. Bu değişiklikler her katılımcıda neredeyse aynı anda meydana geliyorlar.

Bu da bir ritimin mevcut olduğunu açıkça gösteriyor,” diyerek açıklamıştır. "Hayvan fizyolojisinden bildiğimiz kadarıyla hücre zarlarındaki yağ asidi yapısı çevre koşullarına göre yeniden şekillenebiliyor. Yağ asidi yapısı özellikle mevsimsel dalgalanmalardan etkileniyor. Ancak, bizim çalışmamızdaki tüm katılımcılar günlük dalgalanmalar gösterdi, mevsimsel değişiklikler sadece birkaç kişide görüldü.”

Sonuçlara göre, katılımcıların yağ asidi örneklerinde açık bir yıllık ritim göze çarpmadı. Deneklerin yarısının yıllık bir ritime sahip olduğu gözlendi ancak bu ritimler herkeste eş zamanlı gerçekleşmedi. Bazı katılımcıların yağ asidi yoğunluğu, bahar ya da yaz aylarında zirve yaparken, bazılarında sonbahar ya da kış aylarında yüksek yoğunluk sağlandı. Ruf konuyla ilgili olarak, “Batı ülkelerinde mevsimler vücudu giderek daha az etkiliyor. Bu durum, günleri daha uzun hale getiren yapay ışıkların yaygınlığından ve sıcaklık dalgalanmalarını azaltan uzun ısıtıcı mevsimlerden kaynaklanmaktadır. Yıllık ritimler hala mevcut ancak artık mevsimlerle eş zamanlı gerçekleşmiyorlar,” diyor.

Bazı Hastalıklar Mevsimsel Ritimlerde Meydana Gelir

İnsanlardaki hücre zarlarının bu şekilde yeniden şekillenmesi, tıbbi bir öneme de sahip olabilir. Omega-3 gibi yağ asitleri bazı hastalıklara karşı korurken, bazı yağlar da fazla alındığında negatif sonuçlara yol açıyor. Hücre zarlarındaki yağ asidinin bu yapısı sağlık alanında farklı sonuçlara ve yeni çalışmalara öncü olabilir.

Ruf ayrıca araştırmayla ilgili önemli bir noktaya dikkat çekiyor: “Bu durum ayrıca bazı hastalıkların ve ölümlerin neden günün belirli zamanlarında meydana geldiğini açıklayabilir. İstatiksel olarak, kalp krizleri akşam saatlerinden çok sabah saatlerinde meydana gelmektedir. Tansiyon çoğunlukla öğleden önce yükselmektedir. Hücre zarının yapısındaki bu değişikliklere neden olanın ne olduğunu tam olarak bilmiyoruz. Yenilen yemeğin çeşidi ve yemek yeme saati de bir rol oynuyor olabilir. Bu soruların cevapları hala araştırılıyor.”

Balık yağındaki Omega-3 ya da zeytinyağındaki Oleik asit gibi sağlıklı asitlerin yeterli tüketim miktarına ek olarak, bu yağların vücuda alındığı saat de önem taşımaktadır.

 

---

Kaynak : “Rhythm Of Cells: Daily Changes in Human Cells,” http://www.sciencedaily.com/releases/2015/07/150710081211.htm

Referans : T. Ruf, W. Arnold. Daily and Seasonal Rhythms in Human Mucosa Phospholipid Fatty Acid Composition. Journal of Biological Rhythms, 2015; 30 (4): 331 DOI: 10.1177/0748730415588190

---