Post Author Avatar
Gürkan Akçay
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
Yılanlar, avlarını gündüz ya da gece vakitlerinde avlayabilecek bir görüşe sahiptir. Örneğin, gündüz vakitlerinde avlanan yılanların, ultraviyole ışığı filtreleyerek ve görüşlerini keskinleştirerek güneş gözlüğü görevi gören göz lensleri vardır. Buna karşın gece vakitlerinde avlanan yılanlar ise karanlıkta görebilmelerini sağlayan ultraviyole ışık geçişine müsaade eden lenslere sahiptir.

Molecular Biology and Evolution'da yayımlanan, yılanlardaki lensler ve görsel pigment genlerine odaklanan çalışma, yılanlardaki ultraviyole (UV) filtreleri ve avlanma metodları arasındaki ilişkiye dair yeni bakış açıları geliştirdi.

Yılanların,  oldukça çeşitlilik gösteren bir çubuk ve koni setlerine (retinada bulunan hayvanların ışığı saptamak için kullandıkları özelleşmiş hücreler) sahip oldukları bilim insanları tarafından uzunca bir süreden beri biliniyordu. Fakat şimdiye kadar, omurgalılardaki (sırt kemiğine sahip hayvanlar) birçok modern görüş çalışması memelilere, kuşlara ve balıklara konsantre olmuştu.

Hayvanlar, farklı renkler görebilmek için ışığın farklı dalga boylarına duyarlı koni ve çubuk hücrelerindeki görsel pigmentleri kullanır. 69 farklı yılan türünü içeren geniş bir genom araştırmasının verilerini kullanarak pigment üretiminden sorumlu genleri inceyen araştırmacılar, genlerin türden türe farklılık gösterdikçe pigmentlerin moleküler yapısının ve absorbe edilen ışığın dalga boyunun da değişkenlik gösterdiğini tespit etti.

Araştırmada, birçok yılanın üç görsel pigmente sahip olduğu ve gündüz ışığında iki renkli olma eğilimi gösterdikleri --yani birçok insanın görebildiği üç renkten ziyade iki adet ana rengi görebildikleri-- bulgusuna ulaşıldı.

Öte yandan, yılanın görsel pigment genlerinin, yılanların, evrimleştiği çeşitli yaşam biçimlerine uygun olabilmek adına pigmentlerinin duyarlı olduğu ışığın dalga boylarındaki birçok değişimi de içeren büyük ölçüde bir adaptasyonu da gerçekleştirdiği sonucuna ulaşıldı.

Bu çalışmada incelenen birçok yılan UV ışığa duyarlıydı ve bu da yılanların düşük ışık koşullarında da görebilmelerini mümkün kılıyordu. Retinaya ulaşan ve pigmentler tarafından absorbe edilen ışık, ilk olarak gözdeki lenslerden geçiyor. UV ışığa duyarlı görsel pigmente sahip yılanlar dolayısıyla da UV ışığın içeri geçişine müsaade eden lenslere sahip.

Ancak araştırmada, gündüz vakitlerinde avlanan yılanların ise (örneğin, bir ağaç yılanı olan Chrysopelea ornata ve Montpelier yılanı Malpolon monspessulanus) UV ışığını engelleyen lensleri olduğu bulgusuna erişildi. Bu lensler gözün zarar görmesini engellemesinin yanı sıra, tıpkı kayakçıların mavi ışığı kesip kontrastı geliştirmek için kullandıkları sarı gözlüklerde olduğu gibi görüşün de keskinleşmesine yardımcı oluyor.

Dahası, UV-filtreleyen lenslere sahip yılanlar retinalarındaki pigmentleri ayarlıyor, böylelikle de uzun dalga boylarını absorbe edebilirken, kısa UV ışığa artık hassaslık göstermiyor.

İncelenen bütün gece avlanan türlerin (örneğin, Arizona elegans) UV ışığı filtrelemeyen lenslere sahip oldukları görüldü. Ancak UV filtreleme lensleri olmayan bazı yılan türleri gündüz vakitlerinde de aktif olabiliyor. Araştırmacılar bu yılanların belki de çok keskin görüşe ihtiyaç duymadıklarını ya da parlak ışığın en az olduğu bölgelerde yaşıyor olabilecekleri tahmininde bulunuyor.

Pigmentlerin yılanlarda nasıl evrimleştiğinin analiz edilmesiyle, bu araştırmada, yaşayan bütün yılanların son atasının UV ışığa hassas bir görüşe sahip olduğu sonucuna ulaşıldı. Araştırmacılar, yılanların atasal doğasının tartışmalı olduğunu, ancak görüşten elde edilen delillerin bu atanın karadaki düşük ışık koşullarına adapte bir yaşam sürdüğü fikriyle tutarlı olduğunu ileri sürüyor.
Kaynak ve İleri Okuma
  • Molecular Biology and Evolution (Oxford University Press). "Snake eyes: New insights into visual adaptations." EurekAlert.  (accessed August 22, 2016)." http://www.eurekalert.org/pub_releases/2016-08/mbae-sen081616.php
  • Bruno F. Simões, Filipa L. Sampaio, Ronald H. Douglas, Ullasa Kodandaramaiah, Nicholas R. Casewell, Robert A. Harrison, Nathan S. Hart, Julian C. Partridge, David M. Hunt, and David J. Gower. Visual pigments, ocular filters and the evolution of snake vision. Molecular Biology and Evolution, 2016 " http://dx.doi.org/10.1093/molbev/msw148
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir