Post Author Avatar
Yusuf Cem Durakcan
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen/Yazar
Beyin, kafatasının içindeki boşluğu dolduran, üzeri üç kat beyin zarı ile örtülü, griye yakın renkli bir organdır. Beynin şekli ve ağırlığı canlıdan canlıya farklılık gösterir. İnsan beyninin ağırlığı yaklaşık olarak 1300-1800 gram arasında değişir. Bir filin beyni ise yaklaşık olarak 5000 gramdır. Kimyasal olarak, beynin başlıca yapı maddesi proteindir. Fakat vücudun diğer organlarında fazla bulunmayan bazı yağlı maddeler de (lesitin gibi) beyinde bol miktarda bulunur. Sinir faaliyetinin enerjisi basit bir şeker olan glükozun oksijenle yanması reaksiyonuyla sağlanır.

Beyin sinir sisteminin merkezidir ve kendisini darbelere karşı koruyan kafatası içerisinde yer alır. Fakat, futbol ve boks gibi sporlarda, sporcular beyni koruyan kafatası üzerine oldukça sık ve görece şiddetli darbeler alırlar. Peki, bir futbolcunun topa kafası ile vurması sırasında beyin zarar görür mü?

Futbol Topuna Kafa ile Vurmanın Beyin Üzerindeki Etkilerinin Bilimsel Delilleri


Yapılan araştırma sonuçlarına göre futbol topuna kafa ile vurmak, pugilistik demans gibi nörolojik dejeneratif problemlere yol açabiliyor. Futbol oyuncularının topa kafa ile vurmalarının beyinlerinde yarattığı hasar üzerine çalışma yapan bilimciler, beyin anormallikleri ile bir futbolcunun futbol topuna kafası ile ne kadar vurduğu arasında doğru orantılı bir bağlantı mevcut olduğunu söylüyor.

Ayrıca, yüzücülerin beyin fonksiyonları ile futbolcuların beyin fonksiyonları karşılaştırıldığında, yüzücülerin beyinleri ‘normal’ şekilde çalışırken, futbolcuların özellikle beyin dokusu (beyaz madde veya sinir hücreleri) iğcik yollarında (sinir hücrelerinin uzantıları) anormallikler görülüyor. Sinir hücreleri, mesajları diğer sinir hücrelerine iğcik yollarını yani aksonları kullanarak iletiyorlar. Eğer beyin şiddetle fazlasıyla sarsılırsa, bu iğcik yolları zarar görebiliyor.

Beynin haddinden fazla sarsılması, hafıza ile ilgili problemlerin yanısıra anksiyete ve depresyon gibi bilişsel problemlere de yol açabiliyor. Bu sarsıntıların yol açtığı diğer belirtiler de uyku bozuklukları, dengeyi kaybetme ve baş ağrıları olarak sıralanabilir.

Topa Hangi Şiddetle Kafa Vurmak Beyin Hasarına Yol Açmaz? 


Bilim henüz bu sorunun cevabını bulabilmiş değil. Çünkü bir sporcunun topa kafası ile vurması olayında birçok değişken mevcut. Örneğin, doğrusal kuvvetler yerçekimi cinsinden yani G-kuvveti olarak ölçülüyor ve bazı sporcular topa kafalarıyla 150 g kuvvetinde vurup herhangi bir beyin hasarı almazken, bazıları 50-60 g kuvvetle topa vurduklarında beyin hasarı alabiliyorlar. Ayrıca diğer kuvvetler de -döndürücü kuvvet gibi- radyan/saniye^2 cinsinden ölçülüyor ve bu kuvvetlerin henüz tam olarak çözümlemesi yapılabilmiş değil.

Bu sorunun cevaplanmasındaki bir diğer zorluk da topa kafa ile vurulduktan sonra görülemeyen semptomlar; çünkü kafanın top ile çarpışması sonucunda yalnızca beyin görüntüleme yöntemleri ile anlaşılabilen yapısal değişikler oluşabiliyor.futbol-topuna-kafa-ile-vurmak-beyin-hasarina-yol-acar-mi-2

Peki bilimcilerin bu etkileri anlayabilmesi neden çok zaman alıyor? Bu oldukça karmaşık bir problem. Bilim insanlarının hesaplayabildiği biyomekanik kuvvetler- doğrusal ve döndürücü kuvvetler gibi- mevcut. Fakat, burada söz konusu olan şey insan; yani laboratuvardaki durağan nesneler değil. İnsanın beynindeki sarsıntıyı etkileyen bir çok biyolojik faktör mevcut. Söz konusu insanın yaşı, hayatının daha önceki evresinde kaç kez sarsıntıya maruz kaldığı, bu sarsıntıların hangi şiddette ve sıklıkta gerçekleştiği ve bunun gibi birçok değişken araştırmaların kesin bir sonuca ulaşmasını güçleştiriyor.

Çocuklar Futbol Topuna Kafa ile Vurmalı mı? 


Bilimciler, özellikle yaşları 14’ün altında olan çocukların futbol topuna kafaları ile vurmamalarını öneriyor. Aslında daha da genelleştirmek gerekirse, her ne yolla olursa olsun kafalarına darbe almamaları gerekiyor. Kafaya alınan darbeler bu yaş grubunda çocuklarda daha fazla hasara yol açıyor. Çünkü, 14 yaşından küçük çocukların beyinlerindeki miyelin kılıf bir yetişkinin beynindeki kadar gelişmiş değil. Miyelin kılıf, sinir hücrelerinin dışını tıpkı telefon kablolarının dışındaki plastik kaplamalar gibi kaplıyor, sinyallerin iletimine yardımcı olurken aynı zamanda nöronlara daha fazla sağlamlık kazandırıyor. Bu sebeple, futbol oynamaya genç yaşta başlayan bireyleri de beyin hasarından korumak için daha yumuşak toplarla kafa vuruşu antremanları yapmalarını sağlamak belki en sağlıklısı olabilir.








Kaynak: Scientific American, ''Does Heading a Soccer Ball Cause Brain Damage?'' Retrieved from http://www.scientificamerican.com/article/does-heading-a-soccer-ball-cause-brain-damage/




 
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir