Büyük beyin; daha iyi bir bilişsel performansı da beraberinde getirir. Böylece de büyük beynin daha yüksek bir hayatta kalma potansiyeli sunduğu mantıklı gözüküyor. Bu nedenle de evrimsel süreçte daha büyük beyin, küçük beyne üstün gelmelidir. Bu hipotezi test etmek için yapılan geçmiş araştırmalar; büyük beyinli ve küçük beyinli türlerin hayatta kalma potansiyellerine ve zekalarına bakan karşılaştırmalı çalışmalara dayanıyordu. Ve daha büyük beyinli türlerin bir avantaja sahip oldukları görülüyordu. Fakat bazı çalışmalar ise beyin büyüklüğü ile evrimsel süreçte hayatta kalma değişkenleri arasında nedensel bir ilişki göstermiyor.

Konrad Lorenz Institute of Ethology ‘den araştırmacılar; büyük beynin neden evrimsel bir avantaj sağladığını cevaplamak üzere balıklar üzerinde çalıştılar.

Yarı-doğal akarsulardaki büyük ve küçük beyinli lepistesler üzerine araştırma

Lepistesler doğal yaşam alanı Karayipler olan tatlı su akvaryum balığı türüdür. Araştırmacılar öncesinde yapay seçilim deneyi yürüttüler ve başarılı bir şekilde büyük ve küçük beyinli lepistesler ürettiler. Bu çalışmada ise araştırma ekibi beyin büyüklüğünün hayatta kalmayı etkileyip etkilemediğini test etmeyi amaçladılar. Buna bağlı olarak da araştırmacılar yapay seçilim sonucu ürettikleri 4800 lepistesi; doğal avcısının da bulunduğu geniş bir yarı-doğal akarsuya bıraktılar. Yaklaşık 6 ay sonra, büyük beyinli lepisteslerin önemli ölçüde daha fazla hayatta kaldıkları görüldü. Araştırmacılar büyük beyinli balıkların kendilerini avcılardan daha iyi kurtarabilmelerine olanak tanıyan bir avantaja sahip olduklarını ileri sürdüler.

Stockholm University’den makalenin yazarlarından Alexander Kotrschal; büyük beynin evrimsel bir avantaj sağladığına dair ilk deneysel kanıtı sunduklarını söylüyor.

Büyük beyin dişiler için bir avantaj

Büyük beyinli dişiler (beyinleri küçük beyinli dişilerden yaklaşık %12 daha büyük) avcılarından daha fazla kurtuluyorlar ve böylece de daha yüksek bir oranda hayatta kalabiliyorlar. Büyük beyin, erkeklere herhangi bir hayatta kalma faydası sağlamıyor.

Etolojist Sarah Zala bu durumu şöyle ifade ediyor:

“Erkek lepistesler dişilerden daha renkli ve daha dikkat çekicidir, bu yüzden de bir avcı tarafından daha kolay yakalanıyorlar. Dolayısıyla büyük beyin, erkeklere bu dezavantajı gidermede bir fayda sağlamıyor olarak gözüküyor.”

Beyin Büyüklüğünün Evrimine Dair Hipotezin Doğrulanması

Makalenin yazarlarından Dustin Penn:

“Bulgularımız; büyük beynin avlanma baskısı altında hayatta kalma faydası sağladığı hipotezini destekliyor” diyor.

İlk sonuçlar; aynı zamanda, büyük ve küçük beyinli balık gruplarının avcı balıkların varlığında farklı davrandıklarını ortaya koyuyor. Ancak bu davranış daha fazla çalışma yapılmasını gerektiriyor. Öte yandan araştırmalar, hayatta kalan balıkların daha fazla yavru üretip üretmediklerini de bilmek istiyorlar. Genetik analizler bu konuya açıklık getirme noktasında yardımcı olacaktır.

---

Araştırma Referansı: Alexander Kotrschal, Séverine D. Buechel, Sarah M. Zala, Alberto Corral, Dustin J. Penn, Niclas Kolm. Brain size affects female but not male survival under predation threat. Ecology Letters, 2015; DOI:10.1111/ele.12441
Kaynak: University of Veterinary Medicine -- Vienna, “An evolutionary heads-up – The brain size advantage”, http://www.vetmeduni.ac.at/en/infoservice/presseinformation/press-releases-2015/an-evolutionary-heads-up-the-brain-size-advantage/