Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
Ay ve Dünya'dan çok sayıda örnekten oluşan koleksiyon üzerinde yapılan araştırmalardan biri  American Association for the Advancement of Science'da yayımlandı. Ay'ın oluşumu hakkında şu ana kadar birçok bilinmez barındıran teorilerden, yüksek enerjili çarpışma temelli hipotez ile paralel sonuçlar veren araştırmada, proto Dünya ile bir gökcisminin çarpışması sonucu Ay'ın oluştuğu yönündeki düşünce bir miktar daha güç kazandı diyebiliriz.

Teoriye göre bu çarpışma o kadar güçlüydü ki, çarpışma sonucunda çarpan cisim ile proto-Dünya üzerindeki materyallerin karışımından oluşan bir parça Dünya'dan koptu. Araştırmanın ortaya attığı çarpıcı sonuçlardan bir diğeri de, bahsi geçen Ay'ı oluşturan çarpışmadan daha önce Dünya'daki suyun büyük çoğunluğunun Dünya'ya ulaşmış olduğuydu. Kendilerine has tekil izotopik kompozisyonları olan iki büyük nesnenin çarpışmasının Dünya-Ay sistemini oluşturduğu düşünülmektedir. Buna karşılık, iki gökcisminin de neden kendi tekil izotopik karakteristiklerini bu çarpışma sonunda koruyamamış olduğunu açıklamak zorluğunu koruyordu.

Güneş sistemi'ndeki birçok gezegen bu özelliğe sahip olduğundan, birtakım bilimci bu iki cismin yüksek enerjili çarpışması modelini öne sürerek izotopik kompozisyonlarını eşit oranda karıştırdığı ve birbirlerinden bu anlamda bir farkları kalmayacak şekilde tekrar iki ayrı cisim olarak koptuklarını öne sürüyordu. Bu durum, iki cismin çarpışma sonrası başka gökcisimleri ile çarpışmaları ile daha sonraki kompozisyonlarını oluşturdukları fikrini çürütür nitelikteydi.

Bu senaryonun muhtemel gerçekliğini ve nasıl olageldiğini anlamak, Dünya-Ay ikili sisteminin kökenini tespit edebilmek üzere Richard C. Greenwood ve çalışma arkadaşları, birçok lunar ve terestriyal örneğinin oksijen izotopik kompozisyonlarını mercek altına aldı. Analizler, lunar taşlar ile dünyadan bazalt örnekleri arasında 3-4 ppm (parts per million) oksijen izotopik konsantrasyon farkı tespit ederken lunar örnekler ile olivin mineralleri arasında önemli bir fark tespit edilemedi. Araştırmacılara göre, bu sonuçlar neredeyse bütün bir karışımı öngören yüksek enerjili çarpışma üzerine yapılan simülasyonlar ile tutarlı sonuçlar veriyor. Tespit edilen milyon parçacıkta 3-4 parçacık oranında bir oksijen izotopu kompozisyonu farkı, çarpışma sonrasında gerçekleşmiş olan 'geç kaplanmalar' (late veneer) ile kısmen açıklanabiliyor.

Araştırmacılar sonuçların, Dünya'daki suyun çok büyük bir porsiyonunun bu büyük etkiden çok daha önce Dünya'ya ulaşmış ve çarpışma sırasında bu suyun Dünya'da mevcut halde olduğunu da ortaya koyduğunu öne sürüyor. Geç kaplanmalar olarak adlandırdığımız süreçte Dünya sularının yalnızca yüzde 5 ila 30'unun gelebildiği de ortaya koyuluyor.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir