Kanser, doğal seçilimin çirkin yüzüdür. Mutasyonlar tekil organizmalar için nadiren iyi olsa da, aynı şeyi vücudumuzun içinde kontrolden çıkmış şekilde evrimleşen hücreler için söyleyemeyiz. Ekim 2017`de Cell dergisinde yayımlanan çalışmada, farklı kanser türlerini başlatan mutasyon çeşitleri üzerine istatistiksel hesaplamalar yapıldı. Bulgulara göre, ortalama olarak 1 ila 10 mutasyon, bir hücrenin kanser hücresine dönüşmesi için yeterli.

Araştırma kapsamında, 29 çeşit kanseri temsil eden 7,600'den fazla tümör, hangi mutasyon türlerinin kötü huylu olduğunun tespiti için analiz edildi. Tümörlerde ve sağlıklı hücrelerdeki genetik değişiklikler ve farklı türlerin nesilleri karşılaştırıldı. Görünürde, türlerin evrimi ve bir kanserin gelişimi arasında benzerlikler mevcuttur. Örneğin, her ikisi de, popülasyonunun diğer üyelerine göre kendini daha fazla kopyalayan varyasyonların bir sonucudur. Ancak, araştırmaya göre, türlerin evrimi ve kanserin gelişimi arasında önemli bir de fark var. Herhangi bir türün üyeleri için, bir çeşit fiziksel değişimle sonuçlanan mutasyonlar ya oldukça nötrdür ya da biyolojik süreçlerin durması riskini taşıyacak şekilde problematiktir. Böylesi bir negatif seçilim, mutasyonların iyiden çok kötünün habercisi olması anlamına gelir ve bundan dolayı da popülasyon içerisinden ayıklanma eğilimdelerdir. Diğer bir taraftan, vücuttaki tekil hücreler, sonraki nesle miras kaldığı takdirde felâkete sebep olabilecek mutasyonları tolere etme eğilimindedir.

Bu, vücudumuzdaki mutasyonların çoğunun sonucunu pozitif seçilim olarak belirler ve bu da normal olarak işbirliğine yatkın hücrelerin mutasyonları toplamasına yardımcı olur. Mutasyona uğramış kansere neden olan genler ya da onkojenler, normalde sağlıklı hücrelerdeki çeşitli bakım ve onarım işlerinden sorumludur. Değişiklikler bu genlerin alışılmış yeteneklerini güçlendirebilir ve vücut tarafından hücrenin üremesinin kontrol altına alınması zorlaşır. Tümör baskılayıcı genler olarak adlandırılan diğer genler de genellikle bu yayılımı bastırıcı görev üstlenir. Ancak, bu genler de mutasyon yoluyla aksaklığa uğrayabilir ve kanserli hücrelerin üremesinin kontrolsüz kalmasına imkan verebilir. Her ne kadar bilim insanları, kanserlerin genel olarak nasıl evrimleştiği ve birçok spesifik genin oynadığı roller konusunda görece geniş bir bilgiye sahip olsa da, onkogenlerin ve tümör baskılayan genlerin kombinasyonlarıyla ilgili bilgilerde hala boşluklar var.

Yapılan bu çalışmada da, 1950’lerden bu güne sorulan bir soru ele alınıyor; ‘’Bir hücrenin kanser hücresine dönüşmesi için kaç mutasyona ihtiyaç var?’’ Bu araştırma, kesin olarak sayıların önerildiği ilk çalışma olma özelliği taşıyor. Örnek verme gerekirse, karaciğer kanserlerinde ortalama hasta başına yaklaşık dört mutasyon görülürken, kalın bağırsak kanserleri tipik olarak 10 veya daha fazla etmen mutasyona ihtiyaç duyuyor. Ortalama Evre 1 tiroit kanserinde ise, süreci sürdürebilmek için tek bir mutasyon yeterli.

Araştırmacılar, genleri kataloglayarak, kansere sebep olan genlerin tam bir listesine sahip olmanın ne kadar uzağında olduğumuz konusunda da fikir edinebildiler. Çalışmada, kanseri yönlendiren anahtar mutasyonların yaklaşık yarısının kanser genleri olarak henüz tanımlanmamış genlerde olduğu ortaya çıktı. Kanser oluşumunda rol oynayan en önemli genler hakkında daha öncelerde çok fazla bilgi toplanabilmişti, ancak bu çalışmada da gösterildiği gibi henüz keşfedilmemiş çok daha fazla gen var.

---

Kaynaklar ve İleri Okuma:

• Universal Patterns of Selection in Cancer and Somatic Tissues, Cell Journal, Published Online: October 19, 2017 DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.cell.2017.09.042


• It Can Take Just One Mutation For Some Cells to Turn Cancerous, New Study Finds, Science Alert, Retrieved from http://www.sciencealert.com/number-of-mutations-needed-for-cells-to-turn-cancerous

---