Karanlıktaki ışık...

Polka-nokta ağaç kurbağası (Hypsiboas punctatus), bilinen ilk doğal ışıldayan (flüoresan) amfibidir.

Flüoresan, belirli bir dalga boyundaki ışığı absorbe eden ve daha sonra uzun bir süre ışık yayan bir maddedir. Bazı papağanlarda, deniz kaplumbağalarında ve çeşitli balıklı türlerinde görüldüğü bilinir.

Yaklaşık 3 santimetre uzunluğunda olan polka-nokta ağaç kurbağası, soluk yeşil olup beyaz, sarı veya kırmızımsı lekelere sahip bir amfibian türüdür. Amazon havzasında yaygın olarak bulunan bu kurbağa, genellikle günün şafak vakti, alacakaranlık ve gece saatlerinde aktif olarak etrafta dolaşır.

Arjantin'deki Bernardino Rivadivia Doğa Bilimleri Müzesi'nden Julián Faivovich ve beraberindeki ekip, kurbağalardaki bir pigment üzerinde çalışırken beklenmedik bir keşfe imza attı. Araştırmacılar, yürüttükleri çalışma çerçevesinde kurbağa dokularına UV ışık göndermeleri gerektiği bir anda, polka-nokta ağaç kurbağasının flüoresan ışığı yaydığını farkettiler.

Ekip, flüoresan özelliğini; lenf ve deri bezlerindeki bir bileşiğe kadar takip etti ve bu özelliğin kurbağanın parlaklığını, dolunaylı bir gecede yüzde 19, alacakaranlık sırasında ise yüzde 30 oranında arttırdığı bulgusuna ulaştı.

Flüoresan bileşikler, kurbağa fotoreptörlerinin düşük duyarlılığa sahip olduğu bir dalga boyunda ışığı emer ve onu yüksek duyarlılığa sahip oldukları bir dalga boyunda yayarlar. Bu da kurbağaların kendilerinin muhtemelen flüoresanı görebildikleri anlamına geliyor.

Diğer Türlerde de Olabilir Mi?

Şimdilik, özelliğin hangi amaca hizmet ettiği bilinmiyor ancak iletişimde bazı rollere sahip olabileceği akla uygun gelmektedir.

Araştırmacılar flüoresan özelliğin sandığımızdan çok daha yaygın olabileceğini ve yakalanan her kurbağa türünde bu özelliğin olup olmamasının kontrol edilmesi gerektiğini düşünüyorlar.

Halihazırda bildiğimiz yaklaşık 5000 kurbağa türü olduğuna göre, bu sayı içerisinde yalnızca polka-nokta ağaç kurbağalarının flüoresan özellik göstermesi pek olası gözükmüyor. Çünkü diğer kurbağalarda bulunmayan bir özelliğe sahip olan kurbağa sayısı oldukça azdır. Dolayısıyla, bu özellik muhtemelen daha yaygın bir özelliktir, fakat o zaman da akıllara, "hangi ekolojik koşulların flüoresansı tetiklediği" sorusu gelmektedir. Yalnızca ağaç kurbağalarında mı yaygın bir özelliktir? Yoksa, diğer ekolojik koşullarda da bu özellik görülebilir mi?

---

Kaynak ve İleri Okuma:
- Proceedings of the National Academy Sciences. "Naturally occurring fluorescence in frogs." http://www.pnas.org/content/early/2017/03/07/1701053114
- NewScientist. "Luminous frog is the first known naturally fluorescent amphibian." https://www.newscientist.com/article/2124466-luminous-frog-is-the-first-known-naturally-fluorescent-amphibian/

---