Sonunda, beynimizin uyku anında nasıl hafızalar oluşturduğunu görebildik. Uyuyan insanların beyinlerinde taramalar gerçekleştiren araştırmacılar, bir hafızanın "izini" sürerek beynin bir bölgesinden bir başka bölgesine nasıl hareket ettiğini izledi.

Taramalar sırasında, hafızaya dair takip edilen bir tür izin, bir noktada kaybolduğu anda başka bir noktada ortaya çıktığı gözlemlendi. Ve bu gözlem ile ilk kez, uyku sırasında insanlarda hafızaların takibi yapılabildi.

eLife'da yayımlanan çalışmada, araştırma ekibi katılımcılara, tıpkı bir piyanistin bir melodiyi çalmayı öğrenmesi gibi bir dizi tuşa belirli bir sıra halinde basmalarını öğretti. Beş tuşun basılmasını içeren dizide her bir katılımcının ustalaşması yaklaşık 10 ila 20 dakika sürdü. Tuşlara belirli bir sıra ile basmayı öğrendikten sonra, her katılımcı EEG elektrot şapkalarını giydi ve beyinlerindeki elektriksel aktvite izlenirken bir yandan da fMRI tarayıcısı ile beynin hangi bölgesinin aktifleştiği gözlemlendi.

Katılımcılar tuşa basma görevini başarıyla gerçekleştirirken, beyin aktivitelerinde özel bir örgü saptandı. İlginç bir biçimde, katılımcılar tuşlara basmayı bitirdiklerinde bile; sanki her katılımcı öğrendiklerini bilinçaltında gözden geçiriyormuş gibi bu örgünün çalmayı sürdürdüğü görüldü. Ardından, katılımcıların uyumaları istenerek, her birinin beynindeki taramalar iki buçuk saat boyunca sürdürüldü. Başlangıçta, beynin dış kısmındaki bölge olan ve daha üst düzey bir düşünüşten sorumlu kortekste, bu beyin aktivitesi örgüsünün tekrar çalmaya devam ettiği gözlemlendi.

Katılımcılar, REM dışı uyku aşamasına (rüya görmeye başladığımız aşama olarak bilinir) geçtiğinde, söz konusu örgü, kortekste kaybolmaya başlarken, aynı aktivite örgüsünün; beynin derinliklerindeki bir bölge olan putamende ortaya çıkmaya başladığı görüldü.

Araştırma ekibi, hafızayla ilgili bu hareketi, uzun süreli depolanma için beynin daha derin bölgelerine transfer edildiği şeklinde yorumluyor. Dolayısıyla korteksin, yeni bilgileri öğrenmeye devam edebilmesi için "boş alan" açması gerektiğinden böyle bir durumun ortaya çıkmış olabileceğini söyleyebiliriz.

REM dışı uyku, birkaç saatlik uykuyla gerçekleşir. Bu yüzden, uykunun bu ilk birkaç saatlik dilimini kesintiye uğratmamanın önemli olduğunu bilmelisiniz. Hafızaların uyku sırasında nasıl pekiştirildiğine dair kavrayışımızın gelişmesi, insomnia ve benzer uyku bozuklukları yaşayan insanların tedavilerinde adımlar atılmasına zemin hazırlayabilir. Bu bireylere, genellikle ilaçlarla uyuma tavsiyesinde bulunulur, ancak araştırma ekibi bu uyumanın hafızaları güçlendirme noktasında doğal uyku kadar iyi olmadığını ileri sürüyor.