At gübresinde büyüyen bir mantarın bakteri öldüren bir proteini içerdiği anlaşıldı.

Copsin adıyla bilinen maddenin günümüzde kullanılan antibiyotiklerle aynı etkiye sahip olduğu fakat biyokimyasal maddelerden farklı bir sınıfa ait olduğu sonucuna ulaşıldı. Günümüzde kullanılan antibiyotiklerin  genellikle protein yapıda olmayan organik bileşikler olmasına karşın, Copsin bir protein. Araştırma ekibinden ETH Zürih'te Mantar Bilimi Profesörü olan Markus Aebi, bu maddenin, Latince ismi Coprinopsis cinerea olan kara başlıklı mantarlarda bulunduğunu keşfetti. Aebi ve çalışma arkadaşları mantarların ve çeşitli bakterilerin birbirlerinin gelişimini nasıl etkilediklerini anlamak için bazı araştırmalar yapıyorlardı. Araştırmaları çerçevesinde laboratuvarlarına değişik tipte bakteri kolonilerinin yanı sıra mantar ekimi de yapıyorlardı. Gözlemleri sonucunda C. cinerea mantarının mevcut bakterileri öldürdüğünü farkettiler. Daha da ötesinde bu araştırma, Copsin üreten mantarların antibiyotik etkiye sahip oldukları sonucuna ulaştı. Copsin, birçok organizmanın hastalıklara sebep olan mikroorganizmalarla savaşmak için ürettikleri küçük protein gruplarıdır. Aynı zamanda insan vücudu da enfeksiyonlara karşı kendini korumak için savunucu yapılar üretir. Deride ve mukus zarlarında bulunan yapılar bunlara örnektir. Öte yandan bilimin ilginç yanlarından birisi bir kez daha gözler önüne seriliyor; Aebi araştırmalarının asıl amacının yeni bir madde keşfetmek üzerine olmadığını belirtiyor.

Yeni bir İlaç mı?

Prof. Aebi Copsin'in bir gün antibiyotik ilaçlar için kullanılıp kullanılmayacağını zamanın göstereceğini söylerken, bu durumun asla kesin olmadığını ancak araştırılabileceğini de sözlerine ekledi. Aebi'yi merak içerisinde bırakan asıl soru ise; "milyonlarca yıldır mantarların, bakterilere karşı kendilerini korumak için savunucu yapılar ya da diğer antibiyotik etkisine sahip maddeleri nasıl kullandıklarıydı?" Nasıl oluyor da yaklaşık 70 yıldır insanlar birçoğunun işe dahi yaramadığı antibiyotikleri kullanmasına rağmen mantarlar da bu durum işe yarıyordu?

Bakterileri Nasıl Öldürüyor?

Makalenin yazarlarından ve Aebi'nin grubunda Postdoc (doktorasını tamamlamış) olarak çalışan Andreas Essig; Copsin'in istisna olarak kararlı bir protein olduğunu söylüyor. Proteinler genellikle yüksek sıcaklıklardan ve protein bozucu enzimlerden kolaylıkla etkilenen yapılardır. Copsin ise bir istisna olarak,  saatlerce 100 santigrat derece sıcaklığa kadar ısıtılmasına ve protein bozucu enzimler kullanılmasına rağmen kararlı yapısını korumuş.  Araştırmacılar bu durumun, Copsin'in üç boyutlu ve oldukça güçlü olan yapısından kaynaklandığını düşünüyorlar. Araştırmacılar aynı zamanda Copsin'i keşfederken onun kullandığı atak mekanizmasının nasıl olduğunu da ortaya çıkardılar. Copsinin, bakterilerin hücre duvarlarındaki yapıda bulunan "lipid II" denilen bir yağ yapısını bozduğunu gözlemlendi. Essig; hücre duvarını inşa etmek bir bakterinin en zayıf noktasıdır, eğer Copsin, bakterinin hücre duvarlarında bulunan lipid II denilen yapıyı bozarsa yeni duvar inşa edemeyen bakteri ölüyor dedi. Bir antibiyotik olarak kullanılabileceğine ek olarak, Copsin; gıda sanayisinde de koruyucu bir yapı olarak kullanılabilir. Pastörize edilmemiş sütlerde ve kurutulmuş etlerde bolca bulunan ve gıda zehirlenmelerinde başlıca sebeplerden olan birçok patojene karşı Copsin'in bu antibiyotik özelliğinden faydalanılabilir. Bonn Üniversitesi'ndeki araştırmacıların birlikte yaptığı çalışma Journal of Biological Chemistry 'de yayınlandı. Kaynak: ETH Zurich