Post Author Avatar
Yusuf Cem Durakcan
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen/Yazar
İnsanların dünyaya bakışları arasında farklılıklar olabilir. Hatta çoğunlukla, bir insanın dünyaya bakışı ile dünyanın gerçekte olduğu hali arasındaki farklıkların çözümlemesini de yapabiliriz. Bu yetenek genellikle insanlara atfediliyor. Yani birisinin inandıkları ile gerçek arasındaki farkı anlayabilme yeteneğinin, uzunca bir süredir yalnızca insanlara özgü olduğu düşünülüyordu.

Fakat şempanzeler, bonobolar ve orangutanlar üzerine yapılan yeni bir araştırmanın önermesine göre, primat akrabalarımız da bir şeyin yalnızca beynimizde olduğunu söyleme yeteneğine sahip olabilir.

Duke University, Kyoto University ve Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology’den bilim insanlarının yer aldığı bu çalışma, 7 Ekim 2016`da Science dergisinde yayımlandı.

Başkalarının inandıklarının yanlış olduğunu belirtme yeteneğinin, insan bilişsel gelişiminde önemli bir kilometre taşı olduğu düşünülüyor. İnsanlarda bu farkındalık erkek çocuklukta, genellikle 5 yaşından önce gelişiyor. Bu farkındalık, bir çocuğun başkalarının düşüncelerini ve duygularını tamamen kavrayabilme yeteneğinin başlangıcının bir işareti niteliğinde.

Böylesi yetenekler, başka insanlarla anlaşmak ve onların ne yapabileceklerini kestirmek açısından oldukça önemli. Bunlar ayrıca başka insanları doğru olmayan bir şeye inandırabilme yeteneğinin de temelini oluşturuyor. Başkalarının ne düşündüğünün ya da ne hissettiğinin çıkarımını yapamama durumu, otizmin erken belirtilerinden biri olarak değerlendiriliyor.

Bir ölçüye kadar, apeler de akıl okuyabiliyorlar. Yıllardan beri, yapılan çalışmalar apelerin diğerlerinin ne istediğini, ne biliyor olduğunu ve diğer psikolojik durumları anlayabilme yeteneğine sahip olduğunu gösteriyordu. Fakat başkasının düşüncelerinin yanlışlığının anlaşılması durumuna gelince, apeler testlerden devamlı olarak kalıyorlardı.

Çalışmanın yazarlarından psikoloji ve sinirbilim profesörü Michael Tomasello’ya göre, başkalarının inandığı şeyin yanlış olabileceğini anlamak, bir ölçüye kadar, kafanızdaki her şeyin gerçek olmadığını kavramayı gerektiriyor. Başka bir deyişle, fiziksel dünyadan ayrı bir dünyanın zihinde kurgulanabileceğinin anlaşılmasını gerektiriyor.

Yapılan çalışma kapsamında, apelere iki kısa video izlettirildi. Araştırmacılar, apelerin bu videoları izlerken ne düşündüklerini göz takip sistemi yardımıyla açıklığa kavuşturdular. Aşağıda deneyin videosunu bulabilirsiniz.

https://www.youtube.com/watch?v=kgYNSin3Sfc

Araştırmanın bulguları 2 yaşın altındaki çocuklarınki ile oldukça benzerdi. Fakat ilk defa insan olmayan bir hayvan yanlış inanç testinin bir versiyonunu geçti. Çalışmanın önermesine göre, bu yetenek yalnızca insanlara özgü değil ve primat aile ağacında 13 ila 18 milyon yıldır görülüyor. Yani şempanzeler, bonobolar, orangutanlar ve insanların son ortak atasından bu güne bu özellik mevcut.




İlgili Makale:  C. Krupenye, F. Kano, S. Hirata, J. Call, M. Tomasello. Great apes anticipate that other individuals will act according to false beliefsScience, 2016; 354 (6308): 110 DOI: 10.1126/science.aaf8110

Kaynak: Duke University




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu “Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir