Dinozorların döneminde, amber (kehribar yani fosilleşmiş reçine) içerisinde fosilleşmiş tek canlılar böcekler değil. Kehribar içerisinde korunmuş kuş ve dinozor parçası kalıntılarına da rastlanıyor. Fakat genellikle bu kalıntılar küçük parçalardan ibaret. Çoğunlukla yalnızca bir kanat ya da ayaklar gibi kalıntılara rastlanıyor. Şimdi ise amber içerisinde korunmuş, dinozor döneminden kalma en eksiksiz yavru kuş fosili bulundu.

Myanmar’da bulunan 100 milyon yıllık büyük bir amber parçası içerisinde, yumurtasından yeni çıkmış bir yavrunun başı, boynu, kanadı, kuyruğu ve ayakları bulunuyor. Bu canlı yalnızca birkaç günlükken bir kozalaklı ağaçtan sızmış özütün içerisine düşmüş. Amber içerisindeki bu kuş, şimdiye kadar elde edilmiş en detaylı ve eksiksiz görüntüyü sunuyor.

Her ne kadar kuşun gerçek deri ve eti sanki amber içerisinde korunmuş gibi görünse de, bunun temel olarak yalnızca hayvanın çok ayrıntılı bir taklidi olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü benzer bulgular üzerine yapılan çalışmalar, etin amber içerisinde karbona bozunduğunu gösteriyor. Ayrıca kehribar içerisinde kullanılabilir DNA da bulunmuyor.

Fosilleşmiş reçine içerisinde bazı tüy renkleri korunabilir fakat bu bulgudaki renkler pek de şaşırtıcı değil. Çünkü amber içerisinde küçük kahverengi parçalar olarak görünüyorlar.



Amber içerisindeki bu talihsiz yavru, 66 milyon yıl önce dinozorlar ile birlikte soyu tükenene kadar, modern kuşların atalarıyla beraber yaşamış bir kuş grubuna ait. "Karşıt kuşlar" olarak bilinen bu kuş grubunun modern kuşların atalarından daha çeşitli ve başarılı oldukları düşünülüyor.

Daha önceki fosil ve amber içerisindeki kanat bulguları, bu kuşların kendilerini savunmaya da yarayan kanatları olduğunu gösteriyor. Fakat her ne kadar uçmaya yarayan tüyleri ve kuyruk tüyleri olsa da, bugünün yavru kuşlarının aksine vücutları tüy ile kaplı değil.

Bu kuşlar muhtemelen yerde yumurtadan çıkıyorlardı ve ağaçlara tırmanıyorlardı. Bu durum özellikle yavruların bitki özü içerisine sıkışıp kalmasını daha muhtemel hale getiriyordu.



Görünürde, karşıt kuşlar muhtemelen modern kuşları andırıyordu, ancak çağdaş kuşların omuzlarındaki yuvalı-topuzlu eklem karşıt kuşlarda tam tersi şekilde bulunuyordu. Karşıt kuşların isimleri de buradan geliyor. Ayrıca bu kuşların kanatlarında pençeleri ve gaga yerine çene ve dişleri vardı. Amber içerisindeki bu yavrunun yaşadığı dönemde, modern kuşların atalarının da henüz gagaları evrimleşmemişti.



Karşıt kuşların soyu tükenmişken modern kuşların neden soyunun tükenmediği konusu net değil. Ancak ebeveyn bakımı bu konuda önemli rol oynamış olabilir. Avustralya’nın fırça hindisi gibi birkaç istisna dışında, modern kuşların tamamında ebeveyn bakımı mevcut.

---

İlgili Makale: Gondwana Research, DOI: 10.1016/j.gr.2017.06.001

Kaynak: New Scientist, Bird caught in amber 100 million years ago is best ever found <https://www.newscientist.com/article/2133981-bird-caught-in-amber-100-million-years-ago-is-best-ever-found/>

---