DNA dizileme teknikleri geliştirmek için bilimciler işe basit organizmaların genomlarını dizileyerek başladı. Teknikler geliştirildikçe, daha karmaşık organizmaların genomlarını dizilemek mümkün hâle geldi. Şu anda elimizde geniş bir dizilenmiş genomlar kataloğu var.

1976

Bakteriyofaj MS2

• Nedir: E.coli'nin dahil olduğu bakteri familyasını enfekte eden bir tek iplikli RNA virüsü.


• Neden dizilendi: Bütünüyle dizilenen ilk genom olması için seçildi.


• Kim diziledi: Belçika'daki Ghent Üniversitesi'nin Moleküler Biyoloji Laboratuvarı'ndan Walter Fiers ve ekibi.


• Kaç bazı var: 3.569 (bilinen en küçük genomlardan biri)


• Kaç kromozomu var: 1

PhiX174

• Nedir: Tek bir dairesel DNA içeren bir bakteriyofaj (bakterilere saldıran virüs)


• Neden dizilendi: Dizilenecek ilk DNA temelli genom olması için seçildi.


• Kim diziledi: Birleşik Krallık'taki Cambridge Medikal Araştırma Konseyi Moleküler Biyoloji Laboratuvarı'ndan Fred Sanger ve ekibi.


• Kaç bazı var: 5.386


• Kaç kromozomu var: 1 (tek dairesel kromozom)

1995

Haemophilus influenza

• Nedir: Menenjite yol açan hareketsiz bir bakteri.


• Neden dizilendi: Dizilenecek ilk bakteri olması için seçildi.


• Kim diziledi: ABD'nin Maryland Eyaleti'ndeki Rockville kentinde bulunan Genomik Araştırma Enstitüsü'nden Craig Venter ve ekibi.


• Kaç bazı var: 1,8 milyon


• Kaç kromozomu var: 1 dairesel kromozom

Methanococcus jannaschii

• Nedir: Isıyı seven, metan üreten bir tek hücreli.


• Neden dizilendi: Dizilenecek ilk arke olması için seçildi.


• Kim diziledi: ABD'nin Maryland Eyaleti'ndeki Rockville kentinde bulunan Genomik Araştırma Enstitüsü'nden Craig Venter ve ekibi.


• Kaç bazı var: 1,7 milyon


• Kaç kromozomu var: 1 dairesel kromozom

1996

Saccharomyces cerevisiae (Ekmek mayası)

• Nedir: Şarap, bira ve ekmek yapımında kullanılan bir maya türü.


• Neden dizilendi: Dizilenecek ilk mantar (fungi) olması için seçildi.
  


• Kim diziledi: Uluslararası Maya Genomu Dizilenmesi Ortak Çalışması.


• Kaç bazı var: 12,1 milyon


• Kaç kromozomu var: 32

1998

Caenorhabditis elegans (Nematod kurtçuğu)

• Nedir: Toprakta serbest yaşayan, yaklaşık 1 mm boyunda saydam bir kurtçuk.


• Neden dizilendi: Dizilenen ilk hayvan olması için seçildi.


• Kim diziledi: ABD Washington Üniversitesi'ndeki Genom Enstitüsü ve Birleşik Krallık'taki Cambridge'de bulunan Wellcome Trust Sanger Enstitüsü.


• Kaç bazı var: 100 milyon


• Kaç kromozomu var: Hermafroditlerde 12 & erkeklerde 11

2000

Arabidopsis thaliana

• Nedir: Bitki biyolojisinde sıklıkla model organizma olarak kullanılan küçük bir çiçekli bitki.


• Neden dizilendi: Dizilenecek ilk bitki olması için seçildi.


• Kim diziledi: ABD, Avrupa ve Japonya'dan pek çok enstitünün dahil olduğu Arabidopsis Genomu Girişimi.


• Kaç bazı var: 119 milyon


• Kaç kromozomu var: 5

Drosophila melanogaster (Meyve sineği)

• Nedir: Olgunlaşan meyvelerin yakınında sıkça karşılaşılan küçük bir böcek.


• Neden dizilendi: Bilimsel araştırmalarda sıklıkla kullanılan bir model organizmadır. 
  


• Kim diziledi: Celera Genomics, UC Berkeley, Baylor Tıp Koleji ve Avrupa Meyve Sineği Genomu Projesi.


• Kaç bazı var: 165 milyon


• Kaç kromozomu var: 4

2001

Homo sapiens (İnsan)

• Neden dizilendi: İnsan genomunu anlamak, insan sağlığını iyileştirmemize yardım eder.


• Kim diziledi: İnsan Genomu Organizasyonu (HUGO) ve Celera Genomics.


• Kaç bazı var: 3,2 milyar


• Kaç kromozomu var: 23

2002

Mus musculus (Fare)

• Neden dizilendi: Fare genomunun %95'inden fazlası bizimkine benzer; dolayısıyla onu incelemek, insan sağlığı ve hastalıkları hakkında daha fazla keşif için gerçekten yararlıdır.


• Kim diziledi: Fare Genomu Dizileme Konsorsiyumu (Wellcome Trust Sanger Enstitüsü, Whitehead Genom Araştırma Merkezi, Washington Üniversitesi St Louis Yerleşkesi Genom Enstitüsü ve MIT Broad Enstitüsü).


• Kaç bazı var: 3,48 milyar


• Kaç kromozomu var: 20

Anopheles gambiae (Sivrisinek)

• Neden dizilendi: Bu sivrisinek türü, her yıl 1 milyondan fazla insan öldüren sıtmanın birincil taşıyıcısıdır.


• Kim diziledi: ABD'deki Celera Genomics ve Fransa'daki Genoscope.


• Kaç bazı var: 278 milyon


• Kaç kromozomu var: 5

Takifugu rubripes (Japon balon balığı)

• Neden dizilendi: Omurgalı evrimi açısından yararlıdır.


• Kim diziledi: ABD Kaliforniya'daki Joint Genom Enstitüsü başkanlığındaki Uluslararası Fugu Genomu Konsorsiyumu, Singapur Moleküler ve Hücresel Biyoloji Enstitüsü ve Birleşik Krallık Cambridge'teki İnsan Genomu Haritalama Projesi (HGMP).


• Kaç bazı var: 390 milyon (bilinen en küçük omurgalı genomu)


• Kaç kromozomu var: 8

Oryza sativa (Pirinç)

• Neden dizilendi: Milyonlarca insanın ana besin maddesi olan çok önemli bir besin olduğundan, genetiğinin anlaşılmasında yarar vardır.


• Kim diziledi: Pekin Genomik Enstitüsü, Zhejiang Üniversitesi ve Çin Bilimler Akademisi.


• Kaç bazı var: 374 milyon


• Kaç kromozomu var: 12

2004

Gallus gallus (Kırmızı yaban horozu)

• Neden dizilendi: Evcil tavuğun yakın akrabasıdır ve dizilenecek ilk yumurtlayan hayvan olarak seçilmiştir.
  


• Kim diziledi: Uluslararası Tavuk Genomu Dizileme Konsorsiyumu.


• Kaç bazı var: 1 milyar


• Kaç kromozomu var: 78

2005

Pan troglodyte (Şempanze)

• Neden dizilendi: Büyük kuyruksuz primatlardan biri olan şempanze, insan dışında dizilenen ilk primat olması için seçilmiştir.


• Kim diziledi: Şempanze Genomu Projesi.


• Kaç bazı var: 3,3 milyar


• Kaç kromozomu var: 23

2010

Xenopus tropicalis (Kurbağa)

• Neden dizilendi: Afrika'da yaşayan bu küçük kurbağa türü, gelişimin erken evrelerinin incelenmesinde sıkça kullanılan bir model organizmadır.


• Kim diziledi: ABD Enerji Bakanlığı'nın Joint Genom Enstitüsü ve Kaliforniya Üniversitesi.


• Kaç bazı var: 1,5 milyon


• Kaç kromozomu var: 10

2013

Danio rerio (Zebra balığı)

• Neden dizilendi: Güneydoğu Asya'da yaşayan bu tropikal balık, sık kullanılan model organizmalardan biridir.


• Kim diziledi: Wellcome Trust Sanger Enstitüsü.


• Kaç bazı var: 1,5 milyar


• Kaç kromozomu var: 25

---

Kaynak: Your Genome, "Timeline: Organisms that have had their genomes sequenced"
<http://www.yourgenome.org/facts/timeline-organisms-that-have-had-their-genomes-sequenced>

---