Pompeii milattan sonra 79 yılında Vesuvius yanar dağının yok ettiği bir şehirden fazlası. Yüksek sıcak patlaması ve volkanik kül ayrıca Herculaneum’a da ulaştı, ve burada papirüs kütüphanesini toprak altına gömdü. Ne yazık ki bu küller papirüs kütüphanesindeki yumuşak parşömen kağıtlarını siyah ve karbonlaşmış öbeklere dönüştürdü. Kazı bilimciler 1750’lerden bu güne bu kömürleşmiş parşömenleri okuyabilmek için birçok yöntem denediler, fakat bu yöntemleri uygularken genellikle bu parşömenleri de yok ettiler ve okumayı başaramadılar. Şimdi ise yeni keşfedilen bir yöntem sayesinde, yüksek enerjili ‘’x’’ ışınlarını(x-ray) kullanarak yazıların parşömen zarar görmeden okunması mümkün. Bilim insanları yeni keşfedilen bu yöntemde sarılmış haldeki papirüsü,parçacık hızlandırıcı kullanılarak yüksek enerji ile yüklenmiş x ışınlarının güzergahına koyuyorlar ve yanmış papirüs ile onun yüzeyindeki mürekkep arasındaki farklılığı, ışınların her yüzeydeki farklı hızlarından, ayırt ediyorlar. Bu farklılıkları ölçen bilim insanları da yavaş fakat kesin şekilde yazıların tekrar oluşturabilme imkanına sahip oluyorlar. Şu ana kadar bilim insanları bu yazıların içerisinden yalnızca birkaç kelimeyi tam anlamıyla okumayı başarmış olsalar da, Nature Communications da 20 ocakta yayınlanan çalışmada neredeyse bütün Yunan alfabesini bu parşömenlerden çıkarmayı başardıklarını duyurdular. Yapılacak yeni çalışmalar ve hatta kullanılacak daha yüksek enerjili x ışınları sayesinde bütün bu el yazması kütüphanenin yeniden oluşturulması sağlanabilir. Bu da bizlere ve bilim insanlarına 2000 yıldır gün yüzüne çıkmamış olan  Yunan filozofisini, literatürünü ve bilimsel araştırmalarını okuma fırsatı verebilir.     DOI: 10.1126/science.aaa6367 Fotoğraf: Salvatore Laporta