Post Author Avatar
Dilem Göktaş
Ankara Üniversitesi - Çevirmen
Geçtiğimiz yıl keşfedilen gezegen, yıldızından olağandışı büyük bir uzaklıkta bulunuyor ─Pluto’nun Güneş’e olan uzaklığından 16 kat daha ötede─ Güneş Sistemi’nin erken evrelerine benzer süreçlerde gezegen, yıldızına yakın bölgelerde doğduğu yerden dışarı atılmış olabilir.

Şili’deki İkizler Gezegen Görüntüleyicisi (GPI) ve Hubble Uzay Teleskopu’nun elde ettiği görüntüler yıldız sisteminin çok orantısız bir kuyrukluyıldız kuşağı olduğunu gösteriyor. Bunlardan biri yıldıza oldukça yakın olduğundan gezegenlerin çoğu buradaki kuyrukluyıldızların yörüngesini değiştiriyor olabilir. Bunların arasında yörüngesi değişmiş gezegenlerde olabilir. Gözlenen dışlanmış gezegen sürüklenen kalıntı halkasının bir parçası olabilir.

Sıradışı gezegen HD 106906b’nin resmi. Gezegen oldukça genç bir sistemde yer aldığında çevresinin gaz ve toz enkaz diskiyle örülü olduğu düşünülmüş. (NASA/JPL-Caltech) Sıradışı gezegen HD 106906b’nin resmi. Gezegen oldukça genç bir sistemde yer aldığında
çevresinin gaz ve toz enkaz diskiyle örülü olduğu düşünülmüş. (NASA/JPL-Caltech) Sıradışı gezegen HD 106906b’nin resmi. Gezegen oldukça genç bir sistemde yer aldığındaçevresinin gaz ve toz enkaz diskiyle örülü olduğu düşünülmüş. (NASA/JPL-Caltech)


Kaliforniya Üniversitesi’nden astronomi profesörü Paul Kalas: “Gezegenin kendisi kuyruklu yıldız kuşağından materyaller yakalamış olabilir ve bu gezegenin tozla kaplı veya büyük bir toz halkasıyla çevrili olduğunu düşünüyoruz. Yürütülen deneylerde toz bulutu için muhtemel kanıtlar bulundu ama hala belirsizliğini koruyor ” diyor.
Arizona State Üniversitesi’nden yüksek lisans öğrencisi Abhi Rajan: “Gezegen üzerinde yaptığımız ölçümler bu gezegenin mukayese cisimlerinden daha tozlu bir diskle çevrili olabileceğini öneriyor . Bunu anlamak için takip gözlemlerine devam ediyoruz. Bu heyecan verici bir olasılık” diyor
Bu gezegenler ilginçtir çünkü gençtirler, bizim Güneş Sistemi’nin 8 gezegeninin arasında olup zamanla yakın komşuluğumuzdan atılmış gezegenler olabilir.

Elimizde 13 milyon yıl yaşındaki güneş siteminin bir fotoğrafı var mı? diye soruyor Kalas “Biliyoruz ki bizim kuyruklu yıldız kuşağımız, Kuiper kuşağı, zaman içinde evrimleşerek kütlesinin büyük bir kısmını kaybetmiş ama bizim bir zaman makinemiz olmadığı için geriye dönüp nasıl kaybettiğini göremiyoruz. Gerçi bunun bir yolu, genç yıldızların etrafında gezegenler dahil olmak üzere birçok nesnenin yarattığı gravitasyonel çalkantılara bakmaktır’’ diyor.

Bu çalkantılara neden olan bir iç gezegen yada sistemin içinde bulunan büyük bir başka gezegen olabilir. İkizler Gezegen Görüntüleyicisi(GPI) takımı bunun için yıldızına daha yakın ötegezegenlere bakmak için büyük bir gezegen araması yaptılar ama Uranüs yörüngesinden daha yakın bir gezegene rastlanmadı.

Genç,13 Milyon Yıl Yaşında Yıldız


İncelenen model yıldız Crux yönünde 300 ışık yılı uzaklıktaki HD 106906, 13 milyon yıl yaşındadır. 4,5 milyar yıl yaşındaki Güneş’e göre oldukça genç bir yıldızın incelenmesi Güneş Sistemi’nin gençliği hakkında bilgi verir. Arizona Üniversitesi’nden Vanessa Bailey 2004 yılında yıldızın 11 Jüpiter kütlesinde HD 106906b adlı dev gaz gezegeni olduğu keşfetmişti. Gezegenin yıldızından 650 astronomi birimi uzakta olması şaşkınlık yaratmıştı(Güneş ile Dünya arasında ki uzaklık 1 astronomi birimi).
Gezegenlerin, etrafında dolandıkları yıldızın ve onları saran gezegen-öncesi disklerin çok yakınında oluştuğu düşünülmektedir. Bazıları gezegenlerin, onların etraflarında bulunan gaz ve toz bulutunu yoğunlaştırarak tıpkı yıldızlar gibi oluştuğunu öne sürer. Simetrik olmayan kuyruklu yıldız kuşağının GPI ve Hubble ile keşfi ve gezegenlerin etrafında muhtemel halka şekilde yapıların olması gezegenlerin oluşumunun yıldızların etrafında görülen yığılma diskinden farklı olduğunu işaret eder. Burada göze çarpan özelliklerden biri bu halkaların daha uzaktaki yörüngelere yerleşmeye zorlanmasıdır.

2004 yılında yıldızın 11 Jüpiter kütlesinde HD 106906b adlı gaz dev gezegeni olduğu keşfedilmişti. Gezegenin yıldızından 650 astronomi birimi kadar uzakta olması şaşkınlık yaratmıştı. 1 astronomi birimi Dünya-Güneş arası uzaklıktır (Paul Kalas, UC Berkeley). 2004 yılında yıldızın 11 Jüpiter kütlesinde HD 106906b adlı gaz dev gezegeni olduğu keşfedilmişti. Gezegenin yıldızından 650 astronomi birimi kadar uzakta olması şaşkınlık yaratmıştı. 1 astronomi birimi Dünya-Güneş arası uzaklıktır (Paul Kalas, UC Berkeley). 2004 yılında yıldızın 11 Jüpiter kütlesinde HD 106906b adlı gaz dev gezegeni olduğu keşfedilmişti. Gezegenin yıldızından 650 astronomi birimi kadar uzakta olması şaşkınlık yaratmıştı. 1 astronomi birimi Dünya-Güneş arası uzaklıktır (Paul Kalas, UC Berkeley).


Araştırma ekibi Mayıs 2015’de hedeflenen ilk yıldız aramasında Güneş Sistemini kapsayan Kuiper kuşağı boyutlarında toz materyal keşfedildi. Boşluğun orta bölgesi─Güneş Sisteminde gezegenlerle dolu olan bu bölge 50 astronomi birimi yarıçapında─gösteriyor ki gezegen sistemi burada şekillenmiş ’’ diyor Kalas.

Kalas hemen Hubble Teleskobuyla alınan yıldızın mevcut görüntülerini analiz ederek toz halkasının çok büyük uzaklıklara yayıldığını ve son derece dengesiz olduğunu fark etti. Gezegene bakan yüzeyde toz, dikey olarak ince ve gezegene kadar ki uzaklığı da kaplıyor ama gezegene bakmayan tarafta toz dikey olarak kalın ve kesikli.

“Bu keşifler gezegen sisteminin son zamanlarda bilinmeyen bir nedenle şuan ki yörüngesinden saparak asimetrik duruma geldiğini gösteriyor’’ diyor Kalas. Gezegenler genellikle ortak bir düzlemde dolanırken yıldızdan bu kadar uzakta bir gezegen olması ve düzlemle 21derecelik açı yapması sıra dışı bir durumdur’’

Kalas ve ekibinin hipotezine göre gezegenin yakın konumunda bir kuyruklu yıldız kuşağı var ve gezegen bu tozlu materyallerden yakalıyor olabilir. Bu hipotezi dikkatlice test etmek için GPI ve Hubble verilerinin incelenmesi gerekiyor. Gezegenin büyük bir toz halkasıyla kuşatılmış olması uygun özellikleri açıklıyor olsa da yine de başka alternatif açıklamalar da var.
Araştırmacılar HD 109609b’nin Satürn gibi halka yapısına sahip olup olmadığını saptamak için Hubble Teleskobu’nun duyarlı gözlemlerini takip ediyorlar.

Yıldızın çevresinde önerilen iç kuşak ESO’nun Şili’deki Çok Büyük Teleskobu ile bağımız başka bir ekip tarafından onaylandı.Ancak burada elde edilen veriler,görülen kalıntı diskinin orantısız olduğunu gösteren Hubble’ın Gelişmiş Kamera verileri kadar belirgin değildi.

Araştırmacılar GPI Ötegezegen Araştırması , Kalifornya Üniversitesi Berkeley Astronomları ve 23 farklı enstitü ile gezegen sistemlerinin ve dinamiklerinin nasıl şekil aldığını anlamak için en fazla 100 milyon yıl yaşındaki 600 genç yıldızı incelemek istiyor.




Araştırma Referansı:  Paul G. Kalas, Abhijith Rajan, Jason J. Wang, Maxwell A. Millar-Blanchaer, Gaspard Duchene, Christine Chen, Michael P. Fitzgerald, Ruobing Dong, James R. Graham, Jennifer Patience, Bruce Macintosh, Ruth Murray-Clay, Brenda Matthews, Julien Rameau, Christian Marois, Jeffrey Chilcote, Robert J. De Rosa, René Doyon, Zachary H. Draper, Samantha Lawler, S. Mark Ammons, Pauline Arriaga, Joanna Bulger, Tara Cotten, Katherine B. Follette, Stephen Goodsell, Alexandra Greenbaum, Pascale Hibon, Sasha Hinkley, Li-Wei Hung, Patrick Ingraham, Quinn Konapacky, David Lafreniere, James E. Larkin, Douglas Long, Jérôme Maire, Franck Marchis, Stan Metchev, Katie M. Morzinski, Eric L. Nielsen, Rebecca Oppenheimer, Marshall D. Perrin, Laurent Pueyo, Fredrik T. Rantakyrö, Jean-Baptiste Ruffio, et al. Direct imaging of an asymmetric debris disk in the HD 106906 planetary system. Astrophysical Journal, December 2015
Kaynak: University of California - Berkeley. "Exiled exoplanet likely kicked out of star's neighborhood: Planet far from its star may have been violently ejected from its birthplace." ScienceDaily. ScienceDaily, 1 December 2015. <www.sciencedaily.com/releases/2015/12/151201152313.htm>.




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu “Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir