*Kapaktaki Hubble'dan elde edilen görüntüde "Bok Globülleri" olarak bilinen siyah gaz ve toz noktaları geniş moleküler bulutlar içerisinde bulunan yoğun keseciklerdir. Evrenin ilk zamanlarındaki benzer adacıkların da bugün gökadamızda bulunan kadar su buharı tuttuğu ancak binlerce kat daha az oksijen içerdiği düşünülüyor.

Büyük Patlama'dan bir süre sonra su nasıl ortaya çıkmış olabilir? Büyük Patlama'dan hemen sonra çıkamaz, çünkü su molekülleri oksijen içerir ve oksijen ilk yıldızlarda oluşturulmuş olmalıydı. Sonrasında bu oksijen yayılmış ve hidrojenle belli oranlarda birleşmiş olmalı. Yeni bir teorik çalışma karmaşıklığa rağmen bu durumu ortaya çıkardı. Su buharı bugünkü haliyle Büyük Patlama'dan bir milyar yıl sonra uzay boşluğunda keseciklerde bolca bulunuyordu.

Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (CfA) 'den astrofzikçi Avi Loeb:

"Güneş'ten binlerce kat daha az oksijen içeren genç molekül bulutlarının kimyasına baktık. Gökadamızda gördüğümüz su buharı kadar, su buharı elde edebileceğimiz bulgusu bizi oldukça şaşırttı" diyor.

Evren ilk zamanlarında hidrojen ve helyumdan daha ağır elementlerden yoksundu. İlk yıldızların oluşumunun oldukça ağır ve kısa ömürlü olduğu düşünülüyor. Bu yıldızlar oksijen gibi elementleri oluşturdular, sonrasında yıldız rüzgarları ve süpernova patlamaları ile bu oksijen dışarıya doğru yayıldı. Bu durum da ortaya ağır elementlerle yüklü gaz adalarını çıkardı. Bu gaz adaları oksijen bakımından bugün Samanyolu Gökadamızdaki gazdan daha yoksun durumdaydılar.

Ekip, oksijen bakımından oldukça yoksul olan bu ilk molekül bulutlarında suyun oluşumuna sebep olan kimyasal reaksiyonlar üzerinde incelemelerde bulundular. İncelemeler neticesinde, ekip yaklaşık 80 derece Fahrenheit (300 Kelvin) sıcaklıkta, görece yetersiz hammaddeye sahip gaz fazında bol suyun oluşabildiğini buldular.

Araştırmacılardan Tel Aviv University'den Shmuel Bialy; bu sıcaklıkların oldukça muhtemel olduklarını, çünkü ilk evrenin bugünkü halinden daha sıcak olduğunu ve dolayısıyla da gazların etkin bir şekilde soğumaya elverişli olmadığını söylüyor.

Makalenin yazarlarından Tel Aviv University'den Amiel Sternberg ise; kozmik mikrodalganın daha sıcak olduğunu ve gaz yoğunluklarının oldukça fazla olduğunu söylüyor.

Bununla birlikte yıldızlardan gelen ultraviyole ışık su moleküllerini parçalayabilir ve yüz milyonlarca yılın sonunda suyun oluşumu ve yıkımı arasında bir denge oluşabilir. Araştırma ekibi, sınırlı evrende görülen su buharı seviyesinde de benzer bir dengenin olduğunu bulgusuna ulaştı.

Bialy:

"Zengin bir ağır element varlığı söz konusu olmasa bile, gaz fazda belli miktarlarda su oluşturabilirsiniz" diyor.

Araştırma; yıldızlar ve gezegenlerin oluşumundan sonra ortaya çıkan moleküler bulutlar içerisindeki gaz fazları içerisinde ne kadar su bulunabileceğini hesapladı. Öte yandan bu araştırma; gökadamızda oldukça fazla olan buz formunda ne kadar suyun olabileceğini ya da yeni gezegen sistemi oluşumlarında suyun hangi oranlarda katkıda bulunacağına değinmiyor.

---

Araştırma Referansı: Shmuel Bialy, Amiel Sternberg, Abraham Loeb. Water Formation During the Epoch of First Metal Enrichment. Astrophysical Journal Letters, 2015
Kaynak: Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, "Water Could Have Been Abundant in the First Billion Years", https://www.cfa.harvard.edu/news/2015-14

---