23 Şubat 2017  tarihinde  PNAS’ta yayınlanan bir çalışma yaygın bir hastalık olan polikistik over sendromunun yumurtalıklarda değil, beyinde başlıyor olabileceğine yönelik kanıt sunuyor. Araştırmacılar uzun süredir bu olasılık üzerinde duruyorlardı. Eğer başka çalışmalarla doğrulanırsa, bu araştırma dünyada en az 10 kadından birinin sahip olduğu bu sancılı hastalık hakkındaki düşünceleri değiştirebilir.

Polikistik over sendromuna (PCOS) sahip olan birisi ya da bir tanıdığı bu hastalığa sahip olanlar ne kadar yaşamı kısıtlayan ve yorucu olabileceğini bilirler. Semptomlardaki çeşitlilik yüzünden kadınlara tanının konulması yıllar alabilir: Kilo alma, büyük yumurtalık kistleri, yumurtlama zorlukları, sivilce, yüz kılları, depresyon, acılı ve ağır adetler…

Bu koşullara rağmen tedavi seçenekleri oldukça kısıtlı. Çoğu kadına basitçe birkaç hap almaları söyleniyor veya tekil semptomları kontrol altında tutmak için başka hormonal ilaçlar veriliyor, ancak bunlar sendromun sebebini çözmeye yönelik değiller.

Uzun vadede PCOS diyabet, kardiyovasküler hastalıklara ve kısırlık dâhil hormonsal bozukluklara yol açabiliyor. Öyle ki PCOS yüzde 75’ten daha fazla anovulatuvar kısırlağa yani kadının yumurtlamamasından kaynaklı kısırlığa sebep oluyor. Durumun tüm ciddiyetine karşın araştırmacılar PCOS nasıl meydana geldiğini ve nasıl tedavi edebileceğimizi çözebilmiş değiller.

Şimdi ise Avustralya’daki New South Wales Üniversitesi’nden araştırmacıların öncülük ettiği çalışma gösteriyor ki beyinlerinde androjen –testosteron gibi çoğunlukla erkeklerle ilişkili steroid bir hormon grubu- reseptörlerine sahip olmayan farelerde PCOS ortaya çıkmıyor. Ancak yumurtalıklardaki androjen reseptörleri kaldırılırsa, sendrom yine de meydana gelebiliyor.

Fare ve insan üreme sistemlerinin pek çok benzerlik taşıdığı göz önünde bulundurulursa, bu keşif doktorlar ve bilim insanlarının uzun süredir bulmacanın yanlış parçasına odaklanmış olduklarını ortaya koyan ilk kanıtlardan birisi olabilir. Bundan önce de araştırmacılar hiperandrojenizm olarak isimlendirilen androjenlerdeki artışın PCOS’un başlancıyla bağlantılı olduğunu biliyorlardı. Ancak androjenlerin nerede ve nasıl etkiler göstererek sendroma yol açtığı çok az anlaşılmıştı. Araştırmacılar makalelerinde şöyle yazıyorlar: “Hiperandrojenizm PCOS’un en istikrarlı özelliğidir; ancak bununla birlikte androjen yüksekliğinin tedavi edilebilir olup olmadığı, PCOS’un bir sebebi mi yoksa sonucu mu olduğu belirsiz.”

Araştırmada dört grup fare kullanıldı:

• Normal farelerden oluşan bir kontrol grubu
• Vücutlarındaki hiçbir yerde androjen reseptörleri(AR) bulunmayan genetik olarak değiştirilmiş bir grup
• Sadece beyinlerinde AR bulunmayan genetiği değiştirilmiş bir grup
• Sadece yumurtalıklarında AR bulunmayan son bir grup

Ekip tüm gruplara PCOS’u tetiklemek için yüksek dozda anrojen verdi. Beklendiği gibi kontrol grubunda(normal fareler) PCOS gelişti, vücutlarında hiç AR bulunmayan ve sadece beyinlerinde bulunmayan gruplarda da PCOS kendini gösterdi.

Ancak ilginç biçimde kontrol grubundan daha düşük seviyede olsa da, sadece yumurtalıklarında AR’leri eksik olan farelerde PCOS yine de gelişti. Bu gösteriyor ki PCOS’un yegâne sebebi androjenlerin yumurtalıklardaki rolü olamaz. Bu sonuç iki önemli şeyi gösteriyor: Araştırmacılar androjenlerdeki artışın sendromu tetiklediği konusunda haklılardı ve ikincisi androjenlerin beyindeki etkisi PCOS’un gelişimi açısından önemli.

Bu sonuçlar aynı zamanda demek oluyor ki beyindeki androjen artışını durdurmanın bir yolunu bulabilirsek, bu aynı zamanda PCOS tedavisinde yeni bir olasılık anlamına gelebilir. Bu çalışma sadece fareleri ele alıyor. Bizlerin üreme sistemimizde aynı şeyin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği üzerine bir fikre varmadan önce, daha net bir sonuca ulaşmak için insanda tekrarlanmalı.

Çalışma henüz yeni olsa da araştırmacılara yeni ve daha etkili tedavilere öncülük edebilecek yeni bir hedef sunuyor.