Post Author Avatar
Gürkan Akçay
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör

COVID-19 vakalarının tüm dünyada hızla artıyor oluşu, salgınla mücadele eden pek çok ülkedeki insanların da kendilerini korumak için cerrahi maskeler takıp dolaşmasına neden oldu. Cerrahi maskelere artan talep, maske fiyatlarının da akıl almaz boyutlara vardırılmasının temel sebeplerinden birisi oldu. Buradan sonrası kapitalist ekonomilerin kendi olağan akışının bir parçası olarak devam etti, ediyor. 

Ancak bu durum, yalnızca maske fiyatlarının artmasına değil, pek çok ülkede sağlık personelinin de maskeye erişiminin sınırlı hale gelmesine neden oldu. Pandeminin neden olduğu medikal malzeme krizi sonucunda, hem Dünya Sağlık Örgütü (WHO) hem de ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) yalnızca COVID-19 semptomları gösteren insanların kendilerini maskeyle koruması gerektiği duyurusunda bulundu.

Ancak Çin Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi'nden bazı sağlık uzmanları bu duyurunun yanlış olduğunu ileri sürüyor. Asya'daki sağlık otoriteleri, semptom göstersin ya da göstermesin, virüsün yayılımını engellemek için tüm vatandaşların maske takması gerektiği konusunda teşvikte bulunuyor. Bununla birlikte, Çek Cumhuriyeti geçen hafta hafta kamusal alanlarda burun ve ağız kapamalarını zorunlu hale getirmek için sıradışı bir adım attı ve vatandaşların kendi maskelerini üretmeleri konusunda yönlendirmede bulundu. 

Asemptomatik de Bireyler Hastalığı Yayıyor

Dünya Sağlık Örgütü ve CDC'nin önerileri, büyük oranda sağlık çalışanlarının maske erişimini kısıtlamasından kaynaklı yapılmış olsa da, hastalığın seyrini göz önüne aldığımızda; semptomatik (belirti gösteren) vakaların yanı sıra asemptomatik (belirti göstermeyen) vakaların da çok sayıda olduğunu biliyoruz. Bu noktada, yalnızca hastalık belirtisi gösterenlerin maske takması önerisi, yetersiz bir önlem olabilir. Çin örneği, hastalığın yayılmasında asemptomatik bireylerin büyük etkisi olduğunu gösterdi.

University of Birmingham'dan halk sağlığı uzmanı KK Cheng'e göre, maske, kendinizi korumak için değil, sizin solunum yolunuzdan virüs taşıyan damlacıkların çıkmasına karşı diğer insanları korumak içindir. Cheng ve diğer uzmanlar, maske kullanılmasına rağmen, insanların yeni koronavirüsün yayılmasını önlemek için sosyal mesafeyi uygulamaya ve mümkün olduğunca evde kalmaya özen göstermelerinin çok önemli olduğunu vurguluyor. 

İnsanlar dışarı çıkıp etkileşime girdiklerinde, tükürük yaymaları muhtemeldir. Öte yandan solunum yolunuzdaki damlacıkları yaymak için sadece öksürmeye veya hapşırmanıza gerek yoktur, konuşma sırasında nefes alışverişlerinizle de bu damlacıkları yaymanız muhtemeldir. Bununla birlikte, her ne kadar hava yoluyla geçiş yaptığına dair vaka kaydı bulunmasa da SARS-CoV-2'nin havada bir süre boyunca kalabildiğini gösteren araştırmalar da bulunuyor. 

Hastalık büyük oranda daha büyük damlacıklar aracılığıyla yayılıyor ve standart cerrahi maskeler bu damlacık boyutuna karşı kısmen de olsa bir koruma sağlar. Ancak, maske takıp bir de diğer gereksinimleri (sosyal mesafe, izolasyon gibi) dikkate alarak davranırsanız bu durum büyük bir fark yaratacaktır. 

Maske Takmak Fark Yaratabilir

Diğer virüslere odaklanan randomize kontrollü çalışmalar, halkın maske takmasının enfeksiyonları azalttığını kanıtlamamıştır, ancak bu çalışmalar küçük örneklem boyutlarına sahiptir ve birçoklarında da katılımcılar, talimat verildiği kadar maske takmamıştır.

Bazı sağlık uzmanlarının aksi yorumlarına karşı, University of Hong Kong'tan epidemiyolog Benjamin Cowling, maskelerin sağlıklı bir insanı da enfeksiyondan koruyabileceğinin muhtemel olduğunu ileri sürüyor. Hem cerrahi maskelerin hem de daha koruyucu N95 maskelerinin sağlık çalışanlarında çeşitli solunum yolu enfeksiyonlarını önlediği gösterilmiştir. Ancak ikisinden hangisinin farklı solunum yolu enfeksiyonu hasta bakımı için uygun olduğu konusunda bazı tartışmalar olmuştur.

Cowling'e göre, sağlık çalışanlarının bunları nasıl giyecekleri konusunda eğitim aldıkları ve kapsamlı el yıkama gibi diğer önemli güvenlik önlemlerini aldıkları için maskeler, hastanelerde enfeksiyonun önlenmesinde kamuya göre daha iyi çalışabilir. Dolayısıyla, sıradan bir insan eğer maskenin uygun şekilde kullanımı konusunda bir eğitim almış olsaydı, bu durum salgının toplumda yayılımını önlemede etkili bir koruma sağlayabilirdi. 

Ancak, Cowling ve diğerleri, kitleleri maskelemenin en büyük yararının, muhtemelen ağız sağlıklarını korumaktan değil, zaten enfekte olmuş insanların ağızlarını örtmekten kaynaklandığını iddia ediyor. Hasta hisseden insanların dışarı çıkması gerekmiyor, ancak ilk kanıtlar semptomları olmayan kişilerin de enfekte olduklarını bilmeden koronavirüsü bulaştırabileceğini gösteriyor. 

Araştırmacıların, yakın zamanda enfeksiyonu olduğu onaylanan biriyle etkileşime giren kişilerin sağlığını izledikleri temas izleme çalışmalarından elde edilen veriler, enfekte kişinin belirtileri göstermeden önce SARS-CoV-2 bulaşının yaklaşık yarısının gerçekleştiğini göstermektedir. Dahası, hastalığın risk gruplarına bakıldığında da herhangi bir kronik hastalığı olmayan genç nüfusun hastalığı neredeyse bir belirti göstermeden atlatabildiğini görebiliyoruz. Ancak kimin asemptomatik ya da kimin presemptomatik olduğunu bilmediğimizden maske takmayı tüm topluma önermenin faydalı bir yöntem olabileceğini söyleyebiliriz. 

Medikal malzeme krizi, "kendi maskeni kendin üret" hareketini pek çok ülke için anlamlı kılabilir. Böylelikle, sağlık çalışanlarının maskeye erişimine de engel olunmamış olur. Öte yandan, bez maskeleri ile cerrahi maskeleri karşılaştıran veya ev yapımı maskeler için ideal materyali araştıran titiz çalışmalar bulunmamaktadır.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir