Post Author Avatar
Sevkan Uzel
Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör

Geçtiğimiz günlerde tamamlanan bir çalışmada, üretimi hızla ivmelenen plastik nesnelerin sadece %9'unun geri dönüştürüldüğü ortaya kondu.

>2014 yılında, Hawaii kumsallarında yeni bir tür “taş” keşfedildi. Kum, organik kalıntılar ve volkanik kaya parçalarının erimiş plastik içinde iç içe geçerek oluşturduğu bir taştı bu. Bilimciler tarafından “plastiglomerat” olarak adlandırıldı ve plastik neredeyse sonsuza dek varlığını koruduğundan, Antroposen çağının kayalardaki kaydının işareti sayılabileceği belirtildi. Yani büyük olasılıkla gelecek nesiller, bizim çağımızı plastik kullanımımıza dayanarak tanımlayacaklar. Günümüzde plastik kullanımının ne boyutta olduğunu düşünürsek, bu hiç de şaşırtıcı değil.

Kaliforniya Üniversitesi'nden bir grup bilimci tarafından yakın zamanda tamamlanan bir çalışmada, ilk kez olarak, dünyadaki tüm plastiğin bilançosu çıkarıldı. Sayı öylesine büyük ki, insan kavramakta güçlük çekiyor: 1950 yılından bu yana tam 8.300 milyon metrik ton. Bunun 6.400 milyon metrik tonu kullanılabilirliğini kaybedip, atığa dönüşmüş durumda. Bu atığın %79'luk bölümü çevreye yayılmış, %12'si yakılmış ve %9'u geri dönüştürülmüş. Peki plastiğin geri dönüşüm oranı neden bu denli düşük? Sebep elbette ekonomik. Sıfırdan plastik üretmek, çoğu zaman kullanılmışını geri dönüştürmekten daha ucuza çıkıyor.

1950'den bu yana üretilen plastiğin ne kadarının nerede olduğunu milyon metrik ton olarak görüyoruz.

Çalışmada yer alan istatistiklerden en göze çarpanı, henüz başlayalı 17 yıl olan bu binyılda plastik üretiminin nasıl da hızını arttırdığını gösteren hesaplama. Şu anda gezegende bulunan tüm plastiğin yarısı, geçtiğimiz 13 yıl içinde üretilmiş! Araştırma ekibinden endüstriyel çevrebilimci Roland Geyer, üretim hızının artmayı sürdürdüğünü de ekliyor. Eğer böyle giderse, 2050 yılı itibariyle muhtemelen 12 milyar metrik ton plastik gezegene yayılmış durumda olacak.

Geyer ve çalışma arkadaşlarının araştırmasında yapılan analizler 1950 yılından, yani plastiğin sivil hayata girişinden başlıyor. II.Dünya Savaşı sırasında, orduda plastik kullanılıyordu. Savaş sırasında aksayan ticaret, örneğin Asya'dan gelen doğal kauçuk ya da Japonya'dan gelen ipek gibi ürünlerin kesintiye uğraması, plastik üretiminin savaş sonrasında palazlanmasına zemin hazırlamıştı.

Plastiğin yükselişinin, petrol ve gazın yükselişi ile bağlantısı da incelemeye değer. O zamanlar ABD çok daha fazla petrol kullanmaya başlamıştı. Petrol ise kolayca ve ucuz şekilde plastiğe dönüştürülebiliyordu. Tüm bu ekonomik güçler, yeni bir ürün kategorisinin ortaya çıkmasına yardım etti: Geri gönüştürülemeyen, tek kullanımlık paketleme. Paketleme şu anda en büyük plastik pazarı konumunda bulunuyor ve halen fosil yakıtlara bağlı.

Aslında ilk başta petrol bazlı plastiğin bu kadar yayılıp baskınlaşacağı tahmin edilmemişti. 20.yüzyılın başlarında, bitkilerden elde edilen karbon bazlı moleküllerden yapılma plastik denemeleri üzerinde duruldu. Hatta 1941 senesinde Henry Ford “soya fasülyesi araba” üretti. Kalın plastik bir kaportası olan bu araç, soya fasülyesi liflerinden yapılmıştı. Petrolün yükselişi nedeniyle, tarımsal malzemelerin endüstriyel ürünlere dönüştürülmesi üzerinde çalışan “kimurgi”nin (İng. chemurgy) yükselişi ve düşüşü hızlı oldu. Şimdilerde ise yine biyolojik malzemelerden yapılan biyoplastikler yükselmeye başladı. Fakat Geyer, ne yazık ki bunların petrol bazlı plastik kullanımını azaltabileceğini sanmıyor. Bunun iki nedeni olduğunu belirten Geyer, fosil yakıtların daha uzunca bir süre bol bol bulunabileceğini ve ayrıca biyoplastiklerin çevre üzerindeki etkisinin de daha az olmadığını açıklıyor. Şöyle ki, hem biyoplastikler her zaman doğada kolay çözünebilir olmuyor, hem ekinlerin gıda olarak kullanımını azaltıyor, hem de büyük ölçekli tarımda da fosil yakıtlar verim arttırıcı olarak kullanılıyor. Yani şimdilik fosil yakıtlardan da, plastikten de kurtuluşumuz yok gibi görünüyor.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir