Çocuklarda dil gelişimi oldukça önemli ve birçok faktör tarafından etkilenen bir süreçtir. Dil gelişimi gelişim psikolojisinde gerek bilişsel gerekse sosyal açıdan birçok çalışmada incelenmiş, hala incelenmekte olan ve her geçen gün daha farklı keşiflere sebep olan bir alandır. Dil gelişimi, aslında tüm ebeveynlerin hakkında bilgi sahibi olması gereken bir konudur.

Çocuklarda dil gelişimi de diğer tüm bilişsel gelişimler gibi, bilişsel ve sosyal faktörlerin etkileşiminden etkilenir. Dolayısıyla bilişsel faktörlerin yanı sıra sosyal faktörlerin de dil gelişimindeki etkisi göz ardı edilmemelidir. Çocukların alıcı ve ifade edici dil seviyesi ile çocukların zekâ testi sonuçları arasındaki pozitif ilişki de dil gelişiminin önemini başka bir açıdan ortaya koyuyor.¹

Dil gelişiminin çocukların sosyokültürel çevrelerine ve ebeveynlerinden duydukları, maruz kaldıkları dil özelliklerine göre şekil değiştirdiğini ortaya çıkaran birçok çalışma var. Daha özele indirgersek, çocukların kelime hazinesinin zengin olmasını etkileyen faktörlerden birinin de duydukları kelimeler olduğu öne sürülüyor. Bu hipotezi savunan çalışmalardan birisi de Betty Hart ve Todd R. Risley tarafından yapılan ve farklı sosyokültürel özelliklere sahip çocuklarda dil gelişimi üzerine yapılmıştır. Araştırmacılar, bu çalışmada, iki farklı sosyokültürel çevreden gelen çocukların maruz kaldığı dil özellikleri ve bu çocukların ileride okul hayatlarında ne kadar başarılı oldukları üzerine yoğunlaştılar.²

Çalışmada üniversite mezunu ailelerin çocukları ile okulu tamamlamayan ailelerin çocukları arasında bir karşılaştırma yapılarak çocukların duydukları kelime sayıları ve çeşitlilikleri incelendi. Sonrasında da aynı çocukların okul başarıları ele alındı. Elde edilen sonuçlar; üniversite mezunu ebeveynlerin çocuklarının daha başarılı olduklarını ortaya koyuyor.

Elde edilen bu sonucun, çocukların erken gelişim döneminde duyguları kelime çeşitliliğinden kaynaklandığı düşünülüyor. Çünkü sonuçlara göre, üniversite mezunu ebeveynlerin çocukları ilk 3 senede diğer gruba kıyasla tam olarak 30 milyon kelime daha fazla duyuyor. Bu da doğal olarak çocukların kelime hazinesinde büyük farklılıkların görülmesine neden olabiliyor. Dahası, araştırmacılar, kelime hazinesindeki bu farkın, çocukların okul hayatlarındaki başarılarını da etkilediğini ileri sürüyorlar. Elde edilen sonuçlarda da çocukların duydukları kelime sayısı ile okul başarısı arasında pozitif bir ilişki olduğu gözlemlendi. Yani çocukların duyduğu kelimelerin sayısı arttıkça, akademik başarıları da artıyor.

Araştırma sonuçlarını okuduğunuzda belki de “üniversite mezunu olmayan annelerin çocuklarının "kaderi" okulda başarısız olmak mı?” diye düşünebilirsiniz. Ancak araştırmacılar bu sonuçlardan yola çıkarak, kendi eğitim düzeylerinden bağımsız olarak, ebeveynlerin, çocuklarına yönelik daha zengin bir dil kullanmaları gerektiği konusunda hatırlatmada bulunuyor. Araştırmacılardan erken dil ve iletişim profesörü Dale Walker sonuçlara dair şöyle bir değerlendirmede bulunuyor:
“Bu araştırmayı sadece kelime sayısı oyununa indirgemek istemiyoruz. Çünkü bu araştırmadan alınması gereken ana mesaj, yoksul aileler ve zengin aileler arasındaki farkı vurgulamak değil. Esas mesaj, çocukların zengin dil kullanımıyla iletişim kurma fırsatları yakalayıp yakalayamadıklarıdır."³

Araştırma sonuçları çocuklara yönelik kullanılan dil özelliklerinin, çocukların dil gelişimine ve kullandıkları dil özelliklerine olan katkısını öne çıkarırken, bu katkının da dolaylı olarak okul başarısını etkilediğini ortaya koyuyor.  Ailelerin sosyoekonomik düzeyinin çocukların dil gelişiminde veya bilişsel gelişiminde; bir neden ve bu nedene bağlı zaten belirli bir sonuç yorumlamasından ziyade, Dale Walker’ın ifade ettiği gibi; bu durumun öneminin farkına varıp, çocuklara yönelik zengin bir dil kullanımının önemini fark etmek ve bu konuda hassas davranmak son derece önemlidir. Çocuklarınızın sosyo-bilişsel gelişiminde dilin katkısı oldukça büyüktür, buradan yola çıkınca da çocukların dil gelişimine katkıda bulunmak için daha zengin bir dil kullanmanın önemli olduğunu; alanda yapılan araştırmaların sonuçlarına dayanarak bir kez daha hatırlatıyoruz.