Post Author Avatar
Gürkan Akçay
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
İnsanlar yalan saptama noktasında oldukça kötü bir üne sahiptirler. Yapılan bilimsel deneylerde, doğruluk seviyelerimiz (doğru tahmin) şans eseri olanın çok az üzerinde ve bazen de şanstan çok daha az düzeylerde. Fakat bu deneylerin büyük çoğunluğu insanların yalanları kendi başlarına saptayabilme becerilerine odaklandı. Peki insanlar kendi bilişsel kaynaklarını bir araya toplasalar (grup halinde çalışma) ve yalancılığı ortaya çıkarmada beraber çalışsalar nasıl bir sonuç elde edilebilir?

Yeni yapılan bir araştırmanın öncülü de buydu. Çalışma; grupların beyaz ve büyük bahisli yalanları saptamada kişilerin tek yaptığından daha iyi oldukları sonucuna ulaştı. Araştırmacılar; insanların bireysel ve grup halinde çalışma ile yalanları tahmin etmede ne kadar iyi olduklarını test eden bir dizi deney tasarladılar.

Bir deneyde, katılımcılar, insanların bazı şeyler (örneğin; bugüne kadar yaptıkları en iyi tatil) hakkında doğru ya da yalan söylediği bilinmeyen video kayıtlarını izlediler. Bazı katılımcılar bireysel olarak videodaki insanların yalan söylediğini düşündüklerini ifade ederken, diğerleri ise fikir birliğine varmak için üçlü gruplar halinde çalıştılar.

Bir diğer deneyde ise; katılımcılar, insanların parayı bölüşmek için birbirlerini ikna etmeye çalıştıkları (hatta paranın tamamını kendileri için çalmayı denedikleri) bir yarışma programını (Golden Balls) izlediler. Böylesi durumlardaki yalanlar büyük yalanlar olarak düşünülür çünkü insanlar finansal bir riskin içerisindedirler.

Sonuçlar, beyaz yalanlar deneyinde, grupların yalanları saptamada bireysel çalışanlardan %8 oranında daha iyi olduklarını ortaya koydu. Büyük yalanlar deneyinde ise, gruplar, %4 oranında daha doğru tahminlerde bulundular.

Grupların daha iyi performans sergilemelerinin arkasında yatan şeyin; bir hükme varmadan önce devam eden tartışmalar olduğu görünüyor. Grupların bir fikir birliğine varamadıkları henüz yayınlanmamış bir sonraki çalışmada ise, araştırmacılar grup içerisindeki herkesin onaylamasının önemi olmadığı grupların düşüncelerini tartışma şansına sahip oldukları ve bireysel doğruluklarının arttığı bulgusuna ulaştılar.

Geçmişte yapılan araştırmalar; kalabalık insan gruplarının bireysel olanlara kıyasla daha tutarlı yargılara varabildiklerini ortaya koydu, çünkü gruplar görece daha ortalama kararlara ulaşıyorlar. Örneğin; ünlü bir deneyde, insanlar bir öküzün kilosunu tahmin etmeye çalıştılar ve ortalama tahminleri yalnızca bir kilo yaklaşıktı.

Ancak bu strateji, katılımcıların sosyal yargılar oluşturmasından ziyade sayısal tahminlerde bulunmalarında muhtemelen daha iyi çalışır.

Araştırma bazı önemli pratik çıkarımlara sahip. Örneğin; araştırmacılar; yalanları saptamada bireylerin eğitilmesine harcanan paranın bu yönde eğitilmemiş bireylerden oluşan grupların oluşturulmasına harcanmasının daha iyi bir fikir olabileceğini söylüyorlar.




Kaynak: Business Insider, "Here's the best way to tell if someone's lying, according to science" http://www.businessinsider.com/work-in-groups-to-detect-lies-2015-8#ixzz3lHG05vpA


Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir