Alzheimer hastaları, beyinlerindeki hücrelerin zarlarından "plazmalojen" adı verilen bir bileşeni %60'a varabilen oranda kaybediyor. Bunun nasıl ve neden olabildiği ise hâlen bilinmiyor. Journal of Biological Chemistry dergisinin 1 Haziran 2018 tarihli sayısı için seçilen bir makalede, Washington Üniversitesi St.Louis Kampüsü araştırmacılarının bu konuya ilişkin çalışmaları özetlendi. Raporda, plazmalojenleri parçalayan bir enzimin saptandığı belirtildi.

Plazmalojenler özellikle kalpte ve beyinde bolca bulunur. Bu bölgelerdeki görevleri, hücre zarının yapılandırılması ve sinyal iletimi ile ilgilidir. Plazmalojenler, vinil-eter bağlantısı adı verilen belirli bir kimyasal bağ ile tanımlanan fosfolipidlerdir. Plazmalojenlerin incelenmesinin teknik güçlüklerinden dolayı, biyolojilerine ilişkin pek çok yön bilinmemektedir; buna vinil-eter bağının nasıl kırılarak, hücrelerdeki plazmalojenleri parçaladığı da dahil.

Washington Üniversitesi'nden Richard Gross, bu moleküllerin halının altına süpürüldüğünü, çünkü hiç kimsenin plazmalojenler hakkında düşünmekten hoşlanmadığını söylüyor. "Onlarla çalışmak zor. Işığa duyarlılar, sadece belirli çözücülerde kararlılar, aşırı dikkatli olunmazsa sentezlendikten sonra ömürleri kısa oluyor ve üretilmeleri de pahalıya patlıyor," diye ekliyor.

Yapılan yeni çalışmada, Gross ve ekibi plazmalojenlerin enzimatik olarak parçalanmalarını sağlayan yakalanması güç mekanizmayı bulmak için özen isteyen deneyler gerçekleştirdi. Sitokrom-c tipik olarak mitokondrilerde bulunur ve orada elektron taşınımı ile ilgilenir; ama stresli koşullar altında hücreye salınır. Gross'un ekibi, mitokondrilerden serbest bırakılan sitokrom-c tarafından, hücrede plazmalojenlerin parçalanmasının katalizlenebileceğini ortaya koydu. Dahası, bu tepkimenin ürünleri, iki farklı lipid sinyalleme molekülü oluyor, ki bunların plazmalojen parçalanmasından kaynaklandığı daha önce bilinmiyordu.

Gross, söz konusu sinyalleme moleküllerinin ekibe sürpriz olduğunu ifade ediyor. Ayrıca bağ kırılmasının kolaylığı da onları şaşırtmış. Oksidatif stres koşullarında gerçekleşen çok fazla plazmalojen parçalanması olmasının muhtemel olduğunu belirten Gross, elde ettikleri sonuçların, Alzheimer hastalarının beyin hücrelerinde gözlemlenen bir durumla da ilgili olduğunu ekliyor. Şöyle ki, Alzheimer hastalarında çoğunlukla işlevini yitirmiş mitokondriler oluyor ve bunun sonucunda oluşan sitokrom-c salınımı görülüyor.

Gross şu anda ilgilerinin, Alzheimer hastalarında niçin ve nasıl plazmalojen kaybı gerçekleştiğine odaklandığını söylüyor. Özellikle de ailesel mutasyonlara bağlı olarak değil de, yaşlanmaya bağlı olarak hastalığa yakalanan kişilerdeki süreç mercek altına alınıyor. Gross'un tahminine göre, insanlar yaşlandıkça reaktif oksijen türlerinin birikimi, sitokrom-c salınımına, onun peroksidaz etkinliğinin etkinleşmesine ve çoğu zarda plazmalojen parçalanmasına yol açıyor.

Çalışma sonuçları ayrıca kalp gibi diğer plazmalojen açısından zengin dokulardaki bozuklukların anlaşılması açısından önem taşıyor.