Post Author Avatar
Gürkan Akçay
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
Yeni anne olmak; kimisi tuhaf, kimisi harika, kimisi de rahatsız edici olan bazı fiziksel değişimleri beraberinde getirir. Fakat bu değişimlerin en çok fark edilenlerinden birisi; memelerin, sıradan bir memeli dokusundan 24 saatlik bir süt makinesine geçişidir ve sonrasında da mümkün olduğunca hızlı bir biçimde tekrar normal haline dönmesidir.

Bu geçişin birkaç gün gibi kısa bir sürede ortaya çıkabiliyor olması, biyologlar için açıklaması zor bir durum olmuştur. Fakat, yeni yapılan bir araştırma nihayet bazı cevaplara ulaştı. Bilim insanları, meme hücrelerinin; birer süt salgılatıcısından, yamyamlığa geçişine sebep olan hücresel süreci belirlediler.

Hamilelik ve doğumu takip eden birkaç ay, kadın bedeni için kolay bir süreç değildir. Fakat, kadınların "ohh" çekmesine sebep olan bir süreç daha gerçekleşir: Memeler, süt üretimini durdurduğunda, etrafta bir sürü ölü ve ölmek üzere olan hücre varken, vücut bu duruma "normal" bir tepki vermez.

Normal koşullarda, vücudunuz, temizlenmesi gereken bir çöp yığını biriktirdiğinde --örneğin; bakteriler, yabancı maddeler ya da ölü ya da ölmek üzere olan kırmızı kan hücreleri--, fagosit hücreler bu yığını mideye indirmek üzere harekete geçer ve istenmeyen bütün yapıları ya da enfeksiyonları temizler.

Fakat, bir kadın emzirmeyi sonlandırdığında, alveol denilen minik süt salgısı keseleri oluşturan özelleşmiş "epitel hücreler"; memelerin normal haline dönmeleri için kendi kendilerini sürüler halinde yok ederler. Ancak ne var ki; bilim insanları fagositozun kendisinin tek başına bütün bunları ağrısız bir şekilde nasıl gerçekleştirdiğini açıklamakta güçlük çekiyorlardı.

Ancak, eğer ki fagositoz tek başına büyük bir miktardaki ölü hücrenin ve emzirme sonrası kalan fazlalık sütün uzaklaştırılmasından sorumluysa, bu durum yeni anneler için aşırı derecede rahatsızlık verici olabilir.

New Scientist'e konuşan Linda Geddes bu durumu şöyle ifade ediyor;

"Vücudun bağışıklık hücreleri, fagositoz denilen bir süreç aracılığıyla ölü ve ölmekte olan hücreleri daima yok eder, fakat tüketilen miktar oldukça büyük bir miktardır, dolayısıyla önemli düzeyde bir yanma, ağrı ve doku hasarı beklersiniz, ancak emzirmenin durduğu anda böyle bir şey meydana gelmiyor."

University of Sydney'den kanser biyologu Matthew Naylor'a göre; bu sürecin en az anlaşılan noktası, bu kadar büyük miktardaki süt ve ölü hücrelerin meme bezlerinden bağışıklık sisteminde önemli bir aktivasyon yaratmadan nasıl atılıyor oluşudur.

İşte tam bu noktada da University of Sheffield'den Nasreen Akhtar ve beraberindeki ekip bu durumu araştırmaya karar verdiler.

Araştırma ekibi, odaklanmak için; süt üretiminde ve aynı zamanda da fagositozda önemli bir role sahip olan Rac1 proteinini seçtiler. Ekip, Rac1 proteini üretemeyen fareleri yavrulattılar ve yavruladıklarında neler olduğunu gözlemlediler.

Doğumun ilk yavruları hayatta kaldı, ancak bu yavrular normalden çok daha küçüktüler ve doğumun diğer bütün yavruları da öldü.

Daha sonra araştırma ekibi, ölü hücrelerin ve ilk hamilelikten kalan aşırı sütün meme dokusunda tıkandığı bulgusuna ulaştı. Bu durum da ciddi yanma hissine ve şişmeye neden olurken, fare, yeni yavruları için yeteri miktarda sütü üretemez duruma geldi.

Rac1 proteini olmaksızın, ölü hücrelerin ve süt akışının meme kanallarında karışması, kanalların şişmesine ve kronik yanmalara sebep olur.  Şişen kanallar, daha sonra iyileşemez ve bir sonraki hamilelikte süt üretemez hale gelir.

Araştırmada ilk defa olarak Rac1 proteininin yalnızca fagosit aktivitede yer almakla kalmadığı aynı zamanda bütün bir süreçte önemli olduğu gösterildi.

Ve, Rac1, meme dokusundaki fagositozu kolaylaştırırken, aynı zamanda da ölü ve ölmekte olan epitel hücreleri uzun bir süreliğine alveollere bağlayarak, bağışıklık hücrelerini işin içerisine dahil etmek yerine birbirlerini yemeleri için ortam sağlıyor.

Araştırmacılardan Charles Streuli, New Scientist'e yaptığı açıklamada; epitel hücrelerinin temizleme işini kendi kendilerine yapmak için iltihaplı fagositleri köşeye sıkıştırğını söylüyor.

Araştırma yalnızca meraklı annelerin ilgisini çekmekle kalmıyor, aynı zamanda da, her yıl nasıl kendi vücut ağırlığımıza eş değer düzeyde ölü hücre döktüğümüzü de anlamamıza yardımcı olabilir.

Eğer ki, bağışıklık fagositleri, hücre topluluklarını temizleyen tek hücre tipiyse, vücudumuz düzenli olarak yangılı ve iltihaplı olabilirdi. Bu hücre tipi vücudumuzun yapı taşlarını oluşturduğundan, diğer birçok organda epitel yutmalar meydana gelmesi olasıdır.

Bu durum ayrıca, belli hücrelerin neden kanserli olduklarını da anlamamıza yardımcı olabilir. Çünkü, emzirme sona erdiğinde alveollerde birbirini yiyen bu epitel hücreler, kanserli olarak gelen %90'dan fazla hücre tipiyle aynı tiptedir.

Öte yandan, araştırma Rac1 temelli kanser terapileri üzerinde çalışan araştırmacılar için de önemli haberleri beraberinde getiriyor.

Araştırmacılara göre, Rac1 proteininin aşırı üretiminin olduğu meme kanserini de içeren çeşitli kanser türlerinin tedavilerinde Rac1 baskılayıcıları kullanılıyor. Ancak, kanser gelişmi inflamasyonuna bağlı olduğu göz önüne alındığında, elde edilen bulgular Rac1 baskılayıcılarını kullanmanın iyi bir fikir olmayabileceğini gösteriyor.




Kaynaklar ve İleri Okuma:

- Akhtar, Nasreen, Weiping Li, Aleksander Mironov, and Charles H. Streuli. "Rac1 Controls Both the Secretory Function of the Mammary Gland and Its Remodeling for Successive Gestations." Developmental Cell 38, no. 5 (2016): 522-535.
- Geddes, L. "Your boobs start to eat themselves after breastfeeding is over." https://www.newscientist.com/article/2107529-your-boobs-start-to-eat-themselves-after-breastfeeding-is-over/
- The Universtiy of Sheffield. "Pac-Man like protein which eats dead cells could help in the fight against cancer." http://medicine.dept.shef.ac.uk/news/index.php/2016/09/14/pac-man-like-protein-which-eats-dead-cells-could-help-in-the-fight-against-cancer/



Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu "Kullanım İzinleri"ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir