Northwestern Üniversitesi’ndeki bir ekip tarafından yapılan bir araştırmada, erkek hayvanların, görünmez kimyasal “özleri” sayesinde, dişi hayvanları üremeye hazırladıkları fakat bunun aynı zamanda dişilerin yaşlanma süreçlerini de hızlandıran talihsiz bir yan etkiye sahip olduğu keşfedildi.

“Erkek sinyalleri, dişiyi çiftleşmek için, üremeye daha fazla çaba sağlaması için tetikliyor fakat bu sefer vücut acısını çekiyor. Üreme ile vücut bakımı arasında ince bir denge vardır ve bu denge erkek tarafından bozulabilir. Şimdi bu karmaşıklığın sırlarını açığa çıkarmaya başladık.” diyor Northwestern Üniversitesi, Weinberg Sanat ve Bilimler Fakültesi, Moleküler Biyobilimler Bölümü’nden Ilya Ruvinsky.

Biyomedikal araştırmalar için kalıplaşmış bir model olan C. elegans türü küçük şeffaf bir kurt kullanarak, Ruvinzky ve Erin Z. Aprison erkekler tarafından oluşturulan ve dişilerin üremesini etkileyen iki farklı sinyal tanımladı. Dişiler sinyalleri algılıyor ve fizyolojilerini değiştirerek cevap veriyor.

“Bunu bulduğumuzda, hayvanların laboratuvardaki rahat yaşama kıyasla, doğal çevreye daha yakın koşullar altında nasıl ürediklerini araştırıyorduk. Sinyallerin birisi, genç dişilerde ergenliğin daha erken başlamasına neden oluyor. Diğeri ise üreme sisteminin yaşlanma sürecini yavaşlatarak, dişileri daha uzun süre doğurgan tutuyor. Fakat bu aynı zamanda vücudun yaşlanma sürecini hızlandırıyor.” diye anlatıyor Ruvinsky.

Dişi bedeninde bu değişikliklerin olması için bir erkek hayvanın mevcut olmasına bile gerek yok. Bu iki erkek feromonunun çok minik bir miktarı yaşlanmayı etkilemek için yeterli. Feromonlar, tür içerisindeki diğer üyelerin fizyolojisini veya davranışını etki altına alabilmek için, hayvanlar tarafından üretilen ve çevreye yayılan küçük moleküllerdir. Sinyallerin üremeyi hedeflemelerine karşın, kısır dişiler (yani yumurtası olmayanlar) bile bu içe işleyen değişikliklerden paylarını alıyor.

“Ergenliğin başlamasına yönelik bulgularımız, daha önce fareler üzerinde bulunanları tekrarlıyor. Memelilerde de erkekler, dişilerin cinsel olgunluğa erişme zamanlarını etkileyen sinyaller üretiyorlar. Bu da cinsel gelişim hızını kontrol eden temel mekanizmanın tüm hayvanlarda benzer olduğuna dair ilgi çekici bir olasılık meydana getiriyor. Bu evrensellikten dolayı, bulgularımız insanları da etkiliyor.” diye anlatıyor Ruvinsky.

Neyse ki araştırmaya göre, cinsel olgunlaşma, üreme sistemi ve genel vücut sağlığı birbirlerinden ayrılabilir, bu da ileriki araştırmalar için bir alan açıyor. Temel mekanizmaların anlaşılması, yaşlanmayla mücadele etmenin yanında, insanlarda ergenliği geciktirecek ve doğurganlık süresini uzatacak tedavilere yol açabilir.

Çalışma, bu ilginç biyolojik olguya basit bir açıklama getiriyor: Erkek sinyalleri, dişilere özellikle zarar vermeyi hedeflemiyor; sadece dişilerin üremeye hazır olma durumlarını maksimize edecek şekilde davranıyor. “Zararlı etkiler hedef olmaktan ziyade, ikincil etkiler gibi görünüyor.” diye açıklıyor Ruvinsky.

Ruvinsky ve Aprison, artan doğurganlık ve azalan ömrün de aralarında olduğu, dişilerin erkek sinyallerine tepkilerini karakterize etmek için genetik ve görüntülemeden faydalandı. Ayrıca, tüm hayvan türleri içerisinde çok geniş çerçevede gelişimsel ve fizyolojik süreçlerde yer alan steroid hormonlarının, dişilerde erkek sinyallerini daha hızlı cinsel olgunlaşmaya dönüştürmek için anahtar rol oynadığını da gösterdiler.

Araştırmacılar, çalışmayı C. elegans kullanarak yürüttüler çünkü kabaca 1000 hücreden oluşan bu organizma üzerinde çalışmak çok kolay, çok kısa yaşam süresine sahip ve deneysel araçlar için muazzam bir cephanelik sunuyor. Şefkatle “kurt” olarak anılan bu laboratuvar hamalı, daha önce insan sağlığı açısından da etkileri olan, sayısız temel biyolojik olguyu gözlemlememizi sağladı.

---

Kaynak: Male chemistry primes females for reproduction—but at a cost
http://phys.org/news/2016-09-male-chemistry-primes-females-reproductionbut.html

Referans: Sexually Antagonistic Male Signals Manipulate Germline and Soma of C. elegans Hermaphrodites. DOI: 10.1016/j.cub.2016.08.024
http://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(16)30936-8

Üst Görsel: https://filthy.media/science-of-pheromone-colognes

---