Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
Ahlaki (etik) kararlar verirken düşüncelerimiz göz ve gözlerimizin odaklandığı görüntü, cisim veya manzaradan etkilenir.Lund University ve enstitülerinden bilim insanları , deneyde yer alan insanların "Cinayet savunulabilir midir?" gibi sorulara verdikleri cevapları, onların göz hareketlerini takip ederek etkilemeyi başardı. Katılımcılar yüzde elli sekiz oranında kendi ahlaki konumlarına paralel cevaplar verdi.

Araştırma gösteriyor ki, ahlaki kararlarımız, bu kararı verirken bakıyor olduğumuz, bakışlarımızla odaklandığımız şeyden etkileniyor. Yeni bir deneysel metot kullanarak, araştırmacılar katılımcıların göz hareketlerini takip etti ve gözleri önceden seçilmiş rastgele bir cevabın üzerinde takılı kaldığında onlardan bir cevap isteniyor.

Ahlaki-kararlar-göz-takibinden-etkileniyor-bilimfilicom Görselde üstte "Yalan söylemek her zaman yanlış mıdır?" diye soruluyor (deney sırasında sorulan ahlaki bir karar sürecini gerektiren sorulardan birisi) , altta "Şimdi karar ver"GÖRSEL (altyazı) : ahlaki kararları, gözün hareket dinamiklerini kullanarak nasıl etkileriz - Image courtesy of Lund University


Lund University Kognitif Bilimler Bölümü , University College London (UCL) ve University of California'dan araştırma ekipleri gerçek zamanlı bir deneyde, insanların ahlaki bir ikilemde nasıl kendisi ile baş başa kaldığını ve neyin üzerinde yoğunlaştığını araştırdılar. Katılımcılar, araştırmacıların kendilerinden tam doğru zamanda bir cevap almak için gözlerini an be an takip ettiklerini bilmiyorlardı. Bu durum sonuçları daha güvenilir bir hale getiriyor. Sonuçlara göre cevaplar sistematik bir şekilde cevap tam istendiği anda gözün odaklanmış olduğu şeyden etkilendiğini gösteriyor.

Bu araştırma gösteriyor ki, zamanlamanın ahlaki karar verme üzerinde çok ciddi bir etkisi var. Ahlaki karar verme içindeki süreçler gözümüz tarafından dışa yansıtılıyor. Ne var ki, gözümüzün tam karar verildiği anda takılı kaldığı şey de kararı son anda ve ciddi şekilde etkileme gücüne sahip.

Araştırma, gözün hareketleri veya takılıp kalması ile ahlaki seçimler arasındaki ilişkiyi göstermesi bakımından bir ilk olma özelliği taşıyor. Ancak bu araştırmanın daha basit cevaplar ve seçimler üzerine dayanan bir geçmişi var ve mevcut araştırma bu literatüre dayanıyor. Örneğin bu öncül araştırmalardan birinde ortaya koyulduğu üzre, henüz kararımızı söylemeden önce göz hareketlerimiz menüdeki iki yemekten hangisini sipariş edeceğimizi belirtiyor.

Burada çok yeni olan durum ise şudur; eğer göz hareketleri an be an takip edilirse, bir insanın karar verme mekanizmasını takip etmek , izlemek ve daha önceden karar verilmiş bir yöne doğru çekerek yönlendirmek mümkün.

Bugün göz hareketini takip edebilen bir çok uygulama ve program yazılımsal boyutta mevcut. Buralara davranış ile ilgili veriler de eklenirse , hangi küçük ve önemsiz gibi görünen vücut değişikliğinde, hangi karar verileceği konusunda mobil uygulamalar bize yardımcı olabilir.

 




Referans : sciencedaily.com, Philip Pärnamets, Petter Johansson, Lars Hall, Christian Balkenius, Michael J. Spivey, Daniel C. Richardson. Biasing moral decisions by exploiting the dynamics of eye gaze. Proceedings of the National Academy of Sciences, 2015; 201415250 DOI: 10.1073/pnas.1415250112


Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir