Freiburg Üniversitesi, Dünya ve Çevre Bilimleri Enstitüsü Jeoloji profesörleri Stefan Hergarten ve Thomas Kenkmann yeryüzündeki meteor krateri sayısıyla ilgili Dünya'daki ilk çalışmayı yayınladı. Şimdiye kadar keşfedilmiş 188 kraterin yanı sıra, hala keşfedilmeyi bekleyen 340 kraterin olduğu çalışmanın sonuçlarınca kabul edildi ve Earth and Planetary Science Letters dergisinde yayınlandı.

Göktaşlarının yarattığı etkiler geçmişte defalarca dünyanın gelişimini ve canlıların yaşamını şekillendirmiştir. Örnek olarak, dinozor neslinin yok olmasına Kretase döneminin sonundaki bir mega-çarpışmanın neden olduğu düşünülmektedir. Ancak temel soru: Bu küçük ve büyük boyutlardaki göktaşlarının bıraktığı kaç iz günümüze kadar ulaşmayı başarabildi? Mars üzerinde, 300.000’den fazla göktaşı darbesiyle karşılaşılırken, yeryüzünde sadece 188 krater bulunmaktadır. Ayrıca bu izlerden 60’ı tortul kayaçların altında gömülüdür. Gerçek şu ki, uzaktan algılama teknolojisindeki gelişmeler krater keşiflerinde beklenen büyük etkiyi yaratamadı. Hala, yılda ortalama bir ya da iki krater bulunmaktadır, onlar da çoğunlukla aşınmış haldedirler.

Oysaki çarpma kraterinin Dünya üzerinde görülme olasılığı Mars’takinden daha az değil. Ancak, Dünya'nın yüzeyi Mars’tan çok daha hızlı değişmektedir. Bunun bir sonucu olarak, kraterler çok daha az bir zaman görünür kalıyorlar ve bu da bugün çok daha az sayıda kraterin tespit edilmesine sebep oluyor. Hergarten, konuyla ilgili olarak, “Çalışmadaki ana problem, kraterlerin zamanla yok olmasına neden olan erozyonun uzun vadeli etkisini hesaplamaktı,” demiştir.

Bir kraterin ömrü büyüklüğüne ve bölgedeki erozyona bağlıdır. Büyük kraterler bulundukları bölgeye bağlı olarak 100 milyon yıla kadar varlıklarını sürdürebilirler. Diğer yandan, büyük olmaları çok nadir görülür. Farklı büyüklüklerdeki kraterleri karşılaştırabilmek için beklenen olasılıkların erozyon oranları ile birlikte hesaplanması gerekir.
Hergarten, yeryüzünde çapı altı kilometreden fazla keşfedilecek pek bir krater kalmamasının en şaşırtıcı bulguları olduğunu söylemiştir. Diğer yandan, küçük kraterlerde, bilim adamlarının oldukça eksik olduğunu düşündükleri bir liste mevcuttur. Bu listede, çapı 1 ile 6 km arasında olan yaklaşık 90; çapı 250-1000 metre arasında olan 250 civarında krater bulunmaktadır.

Sonuç olarak, dünya üzerinde 340 tane keşfedilmemiş krater bulunduğu tahmin edildiği söylenebilir. Elbette ki tortul kayaçların altında gömülü keşfedilmemiş birçok büyük krater vardır; ancak bu kraterlerin tespiti ve onaylanması oldukça güçtür.

 

---

Makale Referansı:  S. Hergarten, T. Kenkmann. The number of impact craters on Earth: Any room for further discoveries? Earth and Planetary Science Letters, 2015; 425: 187 DOI: 10.1016/j.epsl.2015.06.009
Kaynak: Albert-Ludwigs-Universität Freiburg. "340 undiscovered meteorite impact sites on Earth, geologists calculate." ScienceDaily. ScienceDaily, 30 June 2015. <www.sciencedaily.com/releases/2015/06/150630080204.htm>.

---