Post Author Avatar
Gürkan Akçay
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör

Görsel: Frank Balthis/Yellowstone National Park Service


Yellowstone Ulusal Parkı'nın en ünlü gayzerlerinden birisi olan "Old Faithful" (Emektar) gayzeri düzenli olarak ortalama her 74 dakikada bir, kaynar su ve buhar fışkırtır.

Fışkıran su dışarıdaki havayla buluştukça 95.6 santigrat dereceye kadar ulaşıyor ve çıkan buhar bulutu yaklaşık 43 metre yüksekliğe ulaşarak 177 santigrat derecenin üzerine çıkabiliyor. Fakat bu hafta, bölgedeki mevsim normallerinin dışında seyreden soğuk havadan kaynaklı; gayzer, kar püskürtüyormuş gibi görünüyor.

Dışarıdaki hava sıcaklığı -18 santigrat dereceye düşünce, birkaç gün önce gazyer üzerinde oluşan buz bulutunu aşağıdaki videoda izleyebilirsiniz.


Peki ne oluyor? Gayzerden çıkan kaynar suyun kara dönüşmesini değil etraftaki karları eritmesini bekliyor olabilirsiniz. Fakat oldukça soğuk havalarda, sıcak su esasında soğuk sudan daha hızlı donar.

Dondurucu soğukta, bardağınızdaki sıcak çayı havaya savurduğunuzda da aynı şey meydana gelir.

(Uyarı: Koruyucu gözlükler ve koordinasyon gerektirir, ekipmanınız olmadan kendi başınıza denemeyiniz, çünkü pek çok insan çayı kendi yüzlerine serpme sonucu yaralanabiliyor.)

Peki derinliklerinden donmuş kar fışkırtıyor gibi gözüken Old Faithful gazyerinde tam olarak ne oluyor?

Gayzerden fışkıran sıcak su, dışarıdaki havaya aniden çarparak bir bulut oluşturuyor ve bu bulut sonrasında kara dönüşüyor. Kaynar su, çok çabuk yoğuşur, çünkü kaynama anı buharlaşmanın en hızlı gerçekleştiği andır ve bu su buharı, dışarıdaki dondurucu hava ile buluşarak bir bulut oluşturur.

Bütün su buharı, tıpkı gökyüzündeki bulutlar gibi giderek daha da ağır bir hale gelir ve yeryüzüne kar olarak geri döner.

Dışarısı çok soğuk olduğunda, havada neredeyse hiç su buharı bulunmaz. Buna karşın, kaynar su ise çok kolay bir biçimde su buharı üretir. Bu suyu havaya doğru serptiğinizde, su küçük damlacıklara ayrılır, böylece de su buharı için daha fazla yüzey alanı oluşur.

Soğuk hava ise oldukça yoğundur ve bu yoğunluk da; havaya, su buharı moleküllerini çok alçakta tutma kapasitesi sağlar. Dolayısıyla, buhar molekülleri için daha az boşluk vardır. Bu yüzden kaynar suyu havaya doğru serptiğinizde, -22 santigrat derecedeki hava, sahip olabileceğinden çok daha fazla su buharına sahip olmuş olur. Böylelikle de buhar, havadaki sodyum ve kalsiyum gibi mikroskobik parçacıklar tarafından tutunarak kristaller oluşturur. İşte kar taneciklerinin oluşumu da bu şekilde olur.

Yellowstone'da sıcaklıklar nadiren bu kadar düşük olur, bu yüzden meydana gelen olay son derece nadir görünür.

Aşağıdaki videoda da, -41 derece sıcaklıktaki havaya serpilen kaynar suyun çıkardığı buharın çok çabuk şekilde kar kristalleri oluşturduğunu görebilirsiniz.





Kaynaklar:
--Upper Gayser Basin, https://www.nps.gov/features/yell/slidefile/thermalfeatures/geysers/upper/Page-12.htm
--Yellowstone. "About Old Faithful – The Most Famous Geyser in the World." http://www.yellowstonepark.com/about-old-faithful/
--Macdonald, F. "Snow is 'erupting' from Yellowstone's Old Faithful geyser." http://www.sciencealert.com/yellowstone-s-old-faithful-geyser-is-erupting-snow-right-now




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu "Kullanım İzinleri"ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir