Bilimsel araştırmaların öngördüğü ve incelediği kadarı ile bugüne kadarki veriler net bir şekilde iç organlarımızın ve beynimizin gece geç saatlerde yapay bir ışığa (özellikle ekran ışığına) maruz kalındığında etkilendiğini biliyoruz. Bir şekilde karaciğerimiz de geç saatlerde televizyon veya telefon gibi bizi uzun süreler meşgul eden ve uyku zamanımızı geciktiren ekran ışıklarından etkileniyor ve hatta sirkadiyen ritmimizi şaşırtarak bizleri sağlık problemlerine daha açık bir hale getiriyor.

Bu bulgular, Irvine’daki University of California (UCI) ve Barselona’dabulunan Institute for Research in Biomedicine araştırmacılarının ortaklaşa gerçekleştirdiği iki yeni araştırmaya ait.

Geçtiğimiz hafta Cell dergisinde yayımlanan çalışmada, iç saatimizin metabolizmamızı kontrol ederken başvurduğu ağ sistemini analiz etmek için özel olarak üretilmiş bir fare grubu denek olarak kullanıldı. Bilimciler her ne kadar  vücudumuzdaki farklı sirkadiyen saatlerin, merkezi sirkadiyen saatimiz olan hipotalamustan bağımsız şekilde hareket edebildiğinden şüpheleniyor olsa da; daha önce bu teoriyi test edecek bir yol bulunamamıştı.

UCI Center for Epigenetics and Metabolism‘in yöneticisi ve araştırmanın başyazarı olan Paolo Sassone-Corsi, buradaki engelleri aşmak için ekibi ile birlikte farelerin tüm sirkadiyen sistemlerini inaktive edip daha sonra tek tek farklı iç saatleri aktive etmenin bir yolunu buldu.  Cell makalelerinde yayımlanan bilgilere göre araştırmacılar karaciğer veya deri saatlerini aktive etti.

Araştırmanın direk sonuçları ile hem karaciğerin hem de derinin ışıktan direkt olarak etkilendiğine işaret ediyor.

Örneğin, karaciğerimizdeki saat, merkezi olan beynimizdeki sirkadiyen saat de dahil olmak üzere tamamı iptal edilen vücut saatlerine rağmen zamanı gayet iyi bir şekilde tahmin edebiliyor. Gündüzden geceye geçildiğinde değişen ışığa göre bunu gerçekleştiren karaciğer, hayati fonksiyonlarını da stabil tutabiliyor.

Tahminlere göre diğer organların ürettiği sinyaller ile karaciğerimiz bir şekilde ışığı tespit edebiliyor. Ancak ne zaman ki fareler sabit zifiri karanlığa maruz bırakılırsa o zaman karaciğer fonksiyonlarının durduğu görüldü.

Devamında gerçekleştirilecek çalışmalarda UCI ve Barselona’dan araştırmacılar diğer iç saatlerimize de benzer inceleme fazını uygulayacak ve iç organlarımızın sinyaller yolu ile iletişim kurduğunu anlamaya çalışacak.

Sassone-Corsi’nin açıklamasına göre bulguların gelecekteki uygulama alanları dev boyutlara ulaşabilir. Aynı fareler ile araştırmacılar şimdi de sirkadiyen ritimimizi kontrol eden metabolik yolakları, yaşlanma sürecini ve genel sağlığımızı çözümlşemeye çalışacak.

Daha önceki araştırmalarında da Sassone-Corsi sirkadiyen ritmimizin uyku eksikliği , diyet ve egzersiz gibi süreçleri nasıl etkilediğini mercek altına almıştı. Bilgisayar, televizyon ve telefon gibi parlak ve yapay ışıklı ekranlara sahip cihazların da sirkadiyen saatimizi saptırdığı bu araştırmalarda görülmüştü.

Modern yaşamlarımız dolayısıyla, birçoğumuz artık oldukça olağan bir şekilde sirkadiyen saatlerimizin sapması sorununu yaşamaktayız. Ne var ki, bu sıradan görünen sorun; depresyon, alerji, erken yaşlanma, kemik sorunları, kanser ve diğer olası sağlık problemlerine davetiye çıkarmaktadır. Bu nedenle araştırmacılar, fareler ile gerçekleştirecekleri araştırmalar ile gelecekte insanların iç saatlerinin daha az sapması ve ayrı saatlerin birbirinden ayrı şekilde sapmalarının kontrol altına alınabilmesi için uygulama ve teknikler geliştirebileceklerini öne sürüyor.