Tür: Beyaz Ayaklı sportif lemur (Lepilemur leucopus)

Habitat: Güney Madagaskar ormanları

Kocaman gözleri ve gür tüylerle kaplı kuyruğuyla beyaz ayaklı sportif lemurlar bütün gün uyuduğu ağaçlardan sessizce inmek için gece olmasını beklerler.

Tuvalet ihtiyaçlarını gidermek için kendilerine has bir şekilde -çok yavaşça- birkaç ağaç ötedeki aile tuvaletlerini kullanırlar. Kasıtlı olarak birbirlerine gözükmeden işlerini görmelerinin dışında, bütün aile aynı tuvaleti kullanır ve dışkılarıyla birbirlerine mesaj bırakırlar. Tıpkı düşmanlarına olan nefretini “ben hala buradayım” davranışıyla acele içinde tuvalet duvarlarına yazan insanlar gibi.

İronik bir şekilde, beyaz ayaklı sportif lemurlar aslında pek de sportif sayılmazlar. Yapraktan oluşan yemekleri ve yavaş metabolizmaları, sportif lemurları dünyanın en tembel primatlarından birisi yapıyor.

Aslında onları görmek ve onlarla zaman geçirmek istemeseler de ve hatta onlarla birlikte bir şey yapmamak için uzunca mesafelere gitmeye bile katlansalar da, lemurlar bölgelerini eşleriyle ve çocuklarıyla paylaşırlar. Diğer primatların aksine lemurlar birbirlerini tımar etmeyi kesinlikle reddederler ve diğer lemurlarla aynı ağaçta saklanmayı hoş karşılamazlar. Fakat lemurlar birbirleriyle fiziksel bir temasa girmeden ortak kullandıkları tuvaletlere bıraktıkları mesajlarla birbirlerinden haberdar olurlar.

Kimyasal Mesaj

Götingen’deki Alman Primat Merkezi’nden Iris Dröscher, bir buçuk aydan fazla bir süre boyunca 14 yetişkin sportif lemurun tuvalet davranışlarını izledi. Dröscher yaptığı açıklamada “ gözlemlediğim şey; aile gruplarından bireylerin gecenin farklı zamanlarında dışkı ve idrar bırakmak için aynı yere gittikleriydi. Dışkıların ve idrarların kimyasal izleri her lemur için farklı özellikteydi, böylece bırakılan koku aracılığıyla lemurlar aile bireyleriyle karşılaşmadan onlarla iletişim ve bağ kurabiliyordu” dedi.

Lemurlar ayrıca “tuvalet ağaçları” aracılığıyla da rakiplerini uyarıyorlar. Ne zaman davetsiz bir erkek misafiri hissetseler, lemurlar “tuvalet ağaçlarına” daha sık gitmeye başlıyor, kendilerine has salgılarıyla ağaçlara kendi kokularını bırakıyorlar. Bu güçlü kokulu kimyasal; bölge elde etme noktasında şansını deneyen ya da gizlice bir dişiyle ilişkiye girmeyi umut eden diğer erkek lemurları bölgeden uzak durmaları konusunda uyarıyor.

Dröscher; “ bu koku, davetsiz misafire; buranın hakimi bir erkek var ve bu erkek bölgesini ve partnerini korumak için elinden geleni yapacaktır” mesajını bırakıyor dedi.

---

Kaynak: Behavioral Ecology and Sociobiology, DOI: 10.1007/s00265-014-1810-z

---