Nötron yıldızları yalnızca evrendeki en yoğun nesneler olmakla kalmaz, aynı zamanda genel olarak çok hızlı dönme özelliğine sahiplerdir. Çok yüksek sıklıkla bu nötron yıldızları gittikçe daha hızlı dönmeye başlar ve bunun nedeni de genellikle yıldızın içinin bir kısmının yıldızdan dışarı kaçmasıdır. Gökbilimde "aksama" (İng. glitch) denilen bu olay, yani dönme frekansında gerçekleşen ani artış, gökbilimciler için bu gizemli nesnelerin içinde ne yattığını anlamak için bakma ve inceleme fırsatı veriyor.

Nature Astronomy'de yayımlanan yeni bir çalışmada Monash University, the ARC Centre of Excellence for Gravitational Wave Discovery (OzGrav), Kanada'daki McGill University ve University of Tasmania'dan araştırmacılar ortaklaşa biçimde güney semalarında görülen, bizden 1000 ışıkyılı uzaklıktaki Vela Pulsar nötron yıldızı üzerinde incelemeler gerçekleştirdi.

Monash Fizik ve Gökbilim Fakültesi'nden Dr. Greg Ashton (aynı zamanda OzGrav üyesi) yaptığı açıklamada, Vela'nın ünlü bir nötron yıldızı olduğunu ve bunun tek nedeninin pulsarların (atarcaların) yalnızca yüzde beşinin aksama gerçekleştirmesi olmadığını, aynı zamanda Vela'nın bu olayı 3 yılda bir gerçekleştirmesinin aksama avcısı gökbilimciler için oldukça çekici olduğunu belirtti.

Vela'nın 2016 yılında gerçekleştirdiği aksamadan elde edilen verilerin yeniden incelenmesi sayesinde Dr. Ashton ve ekibi, aksama sırasında nötron yıldızının en son fazında rahatlayıp durulmasından önce aslında daha da hızlı dönmeye başladığını keşfetti.

Dr. Lasky'ye göre ise, Tazmanya'daki Mount Pleasant Observatory'de gerçekleştirilen bu gözlemler oldukça önemli çünkü ilk kez bilim insanları bir yıldızın içinde ne yattığına bakabilme fırsatı yakaladı ve yıldızın iç kısmının üç farklı bileşenden oluştuğu tespit edildi.

Bu bileşenlerden birisi dış kabuğun iç katmanını oluşturan süper akışkan nötron karışımı ve kısım dışa doğru ilk hareketi gerçekleştirerek sert dış katmana çarpıyor ve yıldızın hızını artırıyor. Akabinde ikinci bir süper akışkan çorbası çekirdeğin içinde hareket ederek artan hızın tekrar eski hıza yavaşlatılmasında rol oynuyor.

Makaleye göre, literatürde bu senaryonun birkaç kez gündeme geldiği ve bu noktada makalelerin mevcut olduğu bilinmekle beraber, mevcut araştırmada gözleme dayalı verilerin ilk kez gündeme geldiğini söyleyebiliriz.

Bu hız aşımı tahminlerine ek olarak bir diğer gözlem de bu açıklamalara ters düşüyor. Ashton'a göre, aksamadan hemen önce nötron yıldızının rotasyonunun bir miktar yavaşladığı gözlemlendi ve tam hızlanmadan önce bu yavaşlama miktarı oldukça düşündürücü. Ancak bunun da sebebini halen tam olarak bilemiyoruz, hali hazırda mevcut incelemelerde ilk kez gözlemlenen bir fenomen olarak kayıtlara geçmiş durumda. Bu durum, aksamanın gerçekleşmesinin gerçek nedeni ile ilintili olabilir. Ancak Ashton bundan da emin olamadığımızı belirtiyor.