Vlada Stamenkovic liderliğindeki NASA JPL bilimcileri tarafından yapılan bir çalışmada, Mars yüzeyi yakınlarındaki tuzlu suyun, oksijen soluyan mikropların, hatta süngerler gibi daha karmaşık organizmaların yaşamasına yetecek ölçüde çözünmüş O₂ içerebileceği sonucuna ulaşıldı. Araştırmanın ayrıntılarının paylaşıldığı makale Nature Geoscience dergisinde yayımlandı.

Mars büyüleyici bir gezegen. Keşfinden bu yana bilimcilerin dikkatini böylesine çekebilmiş olmasına şaşmamalı. Modern dünyamızda teknolojinin de yardımıyla, Kızıl Gezegen’e her zaman olduğumuzdan çok daha yakınız, hatta teknolojimiz vasıtasıyla adeta gezegeni “hissedebiliyoruz”. Hâl böyle olunca, gerek robotlar gerek laboratuvarda yapılan sayısal hesaplamalar sonucu, gezegenin yapısı, olanakları, bizim yapabileceklerimiz hakkında neredeyse her gün yeni bir gelişmeyle karşılaşabiliyoruz.

Mars'ın yaşama elverişliliğine konusunda yapılan yeni NASA JPL araştırmasına göre, Mars yüzeyi yakınlarındaki olası çözünmüş oksijen miktarına bakılırsa, Mars’ın bazı bölgelerinde sünger gibi çok-hücreli bir canlıya bile yetebilecek oranda oksijen bolluğu olabilir.

Çözünmüş Oksijen

Gazlar da bazı katılar (şeker, tuz vb.) gibi belli bir sıcaklık ve basınç altında sıvılar içerisinde belli bir miktara kadar çözünebilir. Oksijen, daha soğuk suda daha fazla çözünebilen bir gaz. Bu durum, gezegenimizdeki yaşamın da başlayıp gelişebilmesinde büyük rol oynadı.

Soğuk iklimine ve düşük atmosfer basıncına karşın, Mars’ta suyun sıvı halde bulunabilmesi, yüzeyin biraz altında mümkün. Yüzey toprağında daha önceden keşfedilen magnezyum ve kalsiyum perklorat tuzları bakımından zengin yeraltı suları, -123 santigrat dereceye kadar sıvı halini koruyabiliyor. Bu durum, atmosferde ve litosferde Dünya’ya nazaran çok daha az bulunan Mars oksijeninin, suya daha büyük miktarlarda karışıp çözünebilmesine olanak sağlıyor. Oksijen üretecek bitkileri olmayan Mars'ın var olan az miktardaki oksijeni, güneşten gelen ışınımın atmosferdeki karbondioksit ile etkileşimi sonucunda oluşuyor.

Havacıl (oksijen kullanarak yaşayan) canlılar, hayatlarını sürdürebilmek için yüksek oranda oksijene ihtiyaç duyuyor; ancak bu oran, son zamanlarda yapılan deneyler, gözlemler ve hesaplamalar sonucunda oldukça düştü. Yapılan bu son çalışma da Mars’ın yeraltı okyanuslarında çözünmüş halde bulunan oksijen oranının, mikroskobik yaşam ve deniz süngeri gibi basit canlılar için yeterli seviyede olduğunu gösteriyor.

Arazi Eğimi ve Yaşama Etkisi

Çalışmayı yapan bilimciler, öncelikle bilgisayar modellemesi kullanarak, Mars'ta var olan tuzlu suyun, yüzey yakınlarında sıvı hâlinin durağan olabileceğini gösteriyor. Bu sıvı tuzlu suların var olabileceğine ikna olduktan sonra, bir sonraki adımları, bunların atmosferden ne kadar çözünmüş oksijen soğurabileceğini belirlemek oluyor. Bunun için Mars yüzeyindeki hava basıncı ve sıcaklığın yanı sıra sıvı tuzlu suların kimyasını da hesaba katmak gerekiyor. Sıcaklık düşük ve hava basıncı yüksek olduğunda, sıvı tuzlu sular daha fazla oksijen emiyor. Sonuç olarak, hesaplamalar Mars'ın yeterince çözünmüş oksijen içeren sıvı ortamlara sahip olabileceğini gösteriyor.