Manyetik algılama, bazı hayvanların sahip olduğu ve Dünya'nın manyetik alanını hissetme becerisine verilen ad. Ardında yatan mekanizmaların henüz çözülememiş olduğu bu yeteneğe sahip olan canlılar, manyetik alandan yararlanarak yollarını bulabiliyor.

Ekibiyle birlikte Helmholtz Zentrum München ve Münih Teknik Üniversitesi'nde bu konu üzerinde araştırmalarını sürdüren Prof. Dr. Gil Gregor Westmeyer, manyetik algılamanın gerçekleşmesini sağlayan mekanizmaları anlama çabasının sadece nöro-bilimsel bir meraktan ibaret olmadığını, yeni moleküler yöntemlere kapı açabileceğini belirtiyor. Manyeto-almacın "tersine mühendislik" yöntemleriyle incelenmesiyle, manyetik alanlarla uzaktan kontrol edilebilen moleküler süreçler için sentetik biyoloji tekniklerinin bulunmasını sağlayabileceğini söylüyor. Bu amaçla, Westmeyer ve ekibi manyetik algılamayı inceleyebilecekleri bir model kurmaya çalışıyor.

Bilimciler, araştırmalarını zebra balığı ile uzaktan akrabası olan medaka balığı üzerinde yapıyor. Bunlar, mikroskop altında çözümlenmesi ve genetik olarak ele alınması kolay olan omurgalı hayvanlar. Westmeyer ve ekibi, bir süre önce yeni bir mikroskop geliştirdi. NeuBtracker adı verilen bu cihazın kaynak kodu açık ve zebra balığının davranışına müdahale etmeden nöronal etkinliğini gözlemleme olanağı sağlıyor.

Araştırmacıların elde ettiği bulgulara göre, her iki türdeki erişkin balıklar, Dünya'nın manyetik alanının doğrultusundaki değişim karşısında, yüzme güzergâhlarını değiştiriyorlar. İlginç bir şekilde, bu etki görünür ışığın olmadığı durumda da gerçekleşiyor. Dolayısıyla mekanizmanın fotona bağlı olmadığı çıkarımı yapılabilir. Ekipten lisansüstü öğrencisi Ahne Myklatun şöyle anlatıyor: "Bu modelde, daha önce belirlenmemiş olan manyeto-almaç hücreleri arayabiliyoruz. Davranışsal deneylerimiz, bu hücrelerin manyetik malzeme içereceğini öngörüyor."

Bunlara ek olarak, araştırmacılar benzer bir "manyetik alana bağlı etki"yi balık larvalarında da göstermeyi başardı. "Bu büyük bir avantaj çünkü gelişimlerinin başlangıç aşamalarında, balıklar neredeyse saydamdır. Böylelikle, değişen manyetik alana göre davranışları sırasında, balıkların beynini incelemek için görüntüleme teknikleri kullanabiliriz." diyor ekipten doktora sonrası araştırmacısı Antonella Lauri. Ekip şimdiden beyindeki bir bölgeyi, manyeto-almaç hücrelerin keşfedilmesini sağlamaya aday olarak belirlemiş bulunuyor.

Westmeyer, manyetik algılamanın hâlâ nasıl işlediği anlaşılamamış az sayıda duyudan biri olduğunu belirtiyor. Sürdürülen disiplinler-arası çalışmalar sonucunda bu duyunun biyofiziksel mekanizmasının er-geç anlaşılacağını da ekliyor. Bu olduğu takdirde, manyeto-genetik çalışmalar ile söz konusu beceriye belki insanlar da sahip olabilir. Yanı sıra, örneğin insülin üretmeleri için manyetik uyarım yapılabilen hücrelerin geliştirilmesi ile diyabet hastalarına yardım edilebilir.