Post Author Avatar
Sevkan Uzel
Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör
Ses dizilerinin ardında yatan düzenin soyut kavrayışı, dil becerisinin çekirdek mekanizması olmakla birlikte, dil öğrenmeye hatta insanlara bile özgü olmayabilir. Hollanda'da bulunan Leiden Üniversitesi araştırmacıları, yaptıkları deneyler sonucunda en az iki kuş türünün soyut dil bilgisel yapıları tanımlayan kuralları öğrenebildiğini keşfetti. PNAS dergisinde yayımladıkları makalelerinde, araştırmacılar Michelle Spierings ve Carel ten Cate, zebra ispinoz ve muhabbet kuşları üzerinde gerçekleştirdikleri çalışmanın ayrıntılarını paylaştılar.

Geçtiğimiz yarım yüzyıllık süre, hayvanlar aleminin biz insanlar dışındaki üyelerinin de, sadece kendimize özgü sandığımız kimi özelliklere sahip olduklarının anlaşıldığı bir zaman dilimi oldu. Alet kullanmak, farklı kişiliklere sahip olmak, çok çeşitli duygular hissedebilmek ve diğerlerinin düşüncelerini tahmin edebilmek gibi beceriler, birbiri ardına pek çok hayvanda saptandı. Yapılan yeni çalışma sonucunda ise araştırmaya katılan kuşların, tıpkı insan yavrularının yaptığına benzer biçimde dil bilgisi yapılarını öğrenip kullandıkları ortaya kondu.

Kuşlara tek başlarınayken bir insan tarafından belli bir şablona sahip olan, ses biçimli cümle üçlüleri öğretildi; XXY ya da XYX gibi. Eğitimden sonra kuşların öğrendiklerini kullanma becerileri sınandı. Bunun için önce onlara aynı sesler yeni bir ortamda dinletildi. Ardından kuşlara yeni sesler aynı şablonda dinletildi. Kuşların onlardan ne istendiğini anlayıp anlamadıklarını görmek için bir yem mekanizması kuruldu. Yakındaki bir hoparlörden gelen sesleri duyduktan sonra eğer belli bir anahtar gagalama yaparlarsa yem alabiliyorlardı. Yanlış yanıt verirlerse yem alamıyorlardı.

Bu sınamaların ardından ekip her iki ötücü kuş türü üyelerinin de cümle yapısı tanıma becerisine sahip olduğuna ikna oldu; hatta sesler farklı bir sıralamada olsa bile. Daha da ilginci, muhabbet kuşları öğrendiklerini yeni seslere aktarabiliyorlardı. Bu da onların olayın bütününü görebildiklerine işaret ediyor. Başka bir deyişle, cümle yapısını belirleyen temel kuralların farkına varıyorlar.

Son yıllarda hemen her gün kuşların anlayış kapasitesine ve zihinsel yeteneklerine ilişkin yeni şeyler öğreniyoruz. İnsanlık olarak bize düşen, işimize gelen açıklamalarla kendimizi kandırmak yerine, gezegeni paylaştığımız canlıların haklarını gasp etmeyi derhal bırakmak olsa gerek. Geçtiğimiz yıl Hindistan'da "Kuşların Özgürce Uçma Hakkı"nın yasal koruma altına alınması, dolayısıyla kafeste kuş beslemenin kanunen yasaklanması bu konudaki sevindirici gelişmelerden biri.




Kaynak: Phys.org, "Birds found able to learn abstract grammatical structures"
< http://phys.org/news/2016-06-birds-abstract-grammatical.html >

İlgili Makale: Budgerigars and zebra finches differ in how they generalize in an artificial grammar learning experiment, Michelle J. Spierings, PNAS, DOI: 10.1073/pnas.1600483113
< http://www.pnas.org/content/early/2016/06/16/1600483113 >


Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir