Post Author Avatar
Gürkan Akçay
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör

Organizmalardaki içsel molekül dinamiklerinin gerçek zamanlı görüntülemeleri, hastalıklar üzerine yapılan araştırmalarda önemli bir bakış açısı sağlar. Ne var ki, bu süreç; hassaslık, çözünürlük ve invazivlik gibi bazı sorunlardan kaynaklı oldukça zorludur. Böylesi bir zorluğun varlığı da, ilgi konusu analitlerin gerçek zamanlı görüntülenmesi noktasında yeni ve etkili araçların geliştirilmesi için önemli bir motivasyona sebep oluyor.

Geçmişte yapılan araştırmalarda, meyve sineklerinin, bir kokunun birbirine yakın konsantrasyonları arasında ayrım yapmalarını gerektiren deneyler aracılığıyla, beyinde karar verme süreci için kritik olan küçük bir azınlık denebilecek yaklaşık 200 sinir hücresi tanımlanmıştı. Bu bulgunun ardından bilim insanları, böcekler karar vermek için delil topladıkça, bu hücrelere gerçekte neler olduğunu belirlemeyi amaçladılar.

İlk olarak, meyve sinekleri, bir elektrik şoku ile belirli bir koku konsantrasyonunu ilişkilendirmek için eğitildi. Bunu öğrendiklerinde, araştırma ekibi bu kokunun yoğunluğunu şok seviyesine doğru yavaşça yükseltti ve meyve sineğinin bir şokun gelişini tahmin edip kokudan uzaklaşması için ne kadar süre beklediğini gözlemledi. 14 Mart'ta (2018) Cell'de yayımlanan araştırmada, —daha önce belirlenmiş— bu sinir hücrelerinin yüzeyleri boyunca, alternatif seçimler için çok küçük voltaj değişimleri şeklinde deliller topladığı bulgusuna ulaşıldı.  Bu küçük değişimler, sinir hücresinin büyük bir elektriksel uyarım ürettiği tetik noktasına ulaşana kadar zamanla birikmektedir. Bu uyarım, karara varıldığının işaretidir. Bilişsel süreç için basit bir fiziksel temelin keşfedildiği araştırma, biliş için önemli bir analog bileşen olduğunu gösteriyor.

Kararla ilgili nöronlar, FoxP adı verilen bir genetik regülatör molekülün varlığı ile ayırt edilir. FoxP, delillerin nasıl eklendiğini ve saklandığını belirler. FoxP'si eksik sinekler, hücrelerin voltajının her yeni bilgi parçasında değişme olasılığını azaltan çok fazla elektrik şok emici üretir. Dolayısıyla karar alma süreci uzun sürer ve sinekler kararsız olurlar.

Elbette ki, meyve sineklerinde yapılan bu çalışma, insan beynine doğrudan doğruya ölçeklendirilemez, fakat benzer (daha karmaşık olsa da) bir süreç, karar verme sürecimizi yönlendiriyor olabilir. İnsanların da FoxP genleri bulunuyor, hatta meyve sineğinde bir adet FoxP geni bulunurken, insanlarda birbiriyle ilişkili dört gen bulunur. İnsan FoxP1 ve FoxP2 genleri, ortak noktalara işaret eden zekâ ve bilişsel gelişim ile ilişkilendirilmiştir.

Meyve sinekleri, içine girilip gözlemlenemeyen biyolojik problemleri izlenebilir kılmada etkileyici bir kayda sahiptir. Bu böcekler üzerinde çalışmanın bir sonucu olarak, döllenmiş bir yumurtanın bir organizmaya nasıl dönüştüğü ve biyolojik saatin nasıl işlediğine dair temel prensipleri anlıyoruz.
Görünüşe göre, meyve sinekleri üzerine yapılan araştırmalar, bilişsel bilim ve psikolojinin de zor problemlerinde önemli bir yer tutmaya başlıyor.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir