Post Author Avatar
Sevkan Uzel
Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör
Karanlık maddenin ne olduğu uzun zamandır bilim dünyasının gündeminde olan bir soru. Maryland'de bulunan NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nden gökbilimci Alexander Kashlinsky, geçtiğimiz günlerde konuya yeni bir yaklaşım getirdi. Kashlinsky'e göre bu gizemli kozmik madde, Büyük Patlama'nın hemen ardından oluşmuş olan kara deliklerden meydana geliyor olabilir. Bu ilkel kara delikler, normal kara deliklerden farklı olarak, ölen yıldızların çökmesinden değil, Büyük Patlama'nın hemen ardından evrene yayılan ses dalgalarının yoğun olduğu alanların kara delik oluşturacak şekilde çökmesinden kaynaklanıyor.

Geçtiğimiz Eylül ayında LIGO gözlemevi tarafından kütleçekimsel dalgalar ilk kez olarak gözlemlenmişti. Bilimcilerin çoğu gözlemlenen dalgaların iki kara deliğin çarpışmasından kaynaklandığını düşündü. Bu arada Johns Hopkins Üniversitesi'nden Simeon Bird adında bir başka gökbilimcinin dikkatini çeken, bu uzay-zaman dalgalarının olgun kara deliklerden gelmesi gereken dalgalardan çok daha küçük olması oldu. Bu nedenle dalgaların kaynağının, evrenin doğumundan hemen sonra birleşen ilkel kara delikler olduğu kuramını öne sürdü1.

Kashlinsky bu fikri bir adım daha ileri taşıyarak, Astrophysical Journal Letters dergisinde yayımladığı makalede karanlık maddenin ilkel kara deliklerden oluşuyor olabileceğini söylüyor. Bu hipotez, Kashlinsky'nin Spitzer Uzay Teleskobu'nu ve Chandra X-ışın Gözlemevi'ni kullanarak yaptığı önceki gözlemleri ile uyum gösteriyor: 2005'te evrenin aşırı kızılötesi ışınımını ve 2013'te x-ışın salınımını gözlemlemişti2,3. Eğer haklıysa, evrenin başlangıcına ilişkin kurulan modeller değişecek demektir. Evrenin ilk 500 milyon yılı boyunca, normal madde yıldız oluşturamayacak denli sıcak kalmıştı. Karanlık madde ise sıcaklıktan etkilenmiyordu ve birincil olarak kütleçekim yoluyla etkileşiyordu. Böylece karanlık madde haleler biçiminde öbekleşerek, maddenin yıldız ve gökada olarak birikeceği kütleçekimsel tohumları oluşturmuş olabilir. Bu olasılık Kashlinsky'nin yıllar önce gördüğü kızılötesi parıltıyı açıklıyor; ilkel kara deliklerin karanlık maddeye dönüşümü ise x-ışınlarını açıklayabilir.

Atılması gereken bir sonraki büyük adım, LIGO tarafından ölçülen kütleçekimsel dalgaların ilkel dönemde ilkel kara deliklerin birleşmesinden mi, yoksa daha yakın zamanda mı kaynaklandığını netleştirmek olacak. Bu iş, kütleçekimsel dalgaları uzaydan ölçmek için yapılandırılan ve yerde bulunan LIGO'dan çok daha az gürültü duyan LISA'ya (Lazer İnterferometre Uzay Anteni ) düşecek gibi görünüyor. LISA yakın zamanda nihai konumuna, kütleçekimsel açıdan nötr olan ilk Lagrange noktasına taşındı ve artık kütleçekimsel dalga ölçümüne başlayabilecek duruma geldi.

Alexander Kashlinsky


 




Kaynaklar

  • NASA, "NASA Scientist Suggests Possible Link Between Primordial Black Holes and Dark Matter"
    < http://www.nasa.gov/feature/goddard/2016/nasa-scientist-suggests-possible-link-between-primordial-black-holes-and-dark-matter >

  • Space.com, "Dark Matter May Be Made of Primordial Black Holes"
    < http://www.space.com/33122-dark-matter-black-hole-connection.html >

  • Engadget, "Dark matter might be made of black holes"
    < https://www.engadget.com/2016/06/14/dark-matter-might-be-made-of-black-holes/ >

  • Astronomy.com, "Could dark matter really be first generation black holes?"
    < http://www.astronomy.com/news/2016/06/could-dark-matter-really-be-first-generation-black-holes >


İlgili Makale: Astrophysical Journal Letters, "LIGO Gravitational Wave Detection, Primordial Black Holes, and the Near-IR Cosmic Infrared Background Anisotropies"
< http://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8205/823/2/L25 >

Notlar:
 http://arxiv.org/abs/1603.00464
 http://www.space.com/11985-spitzer-space-telescope-photos-infrared-universe.html
 http://www.space.com/17075-pictures-chandra-x-ray-observatory-space-telescope.html




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu “Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir