Post Author Avatar
Gürkan Akçay
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör

Apeler ve şempanzeler gibi primatlar, çevrelerine verdikleri tepkiler konusunda son derece insan benzeri olabilirler. Örneğin, gözlemlenen bir kalkık burunlu maymun topluluğunda son derece şaşırtıcı bir biçimde ölen bireyin matemini tuttukları gözlemlendi.


Her ne kadar davranışın yas tutma ya da bebeğin ölmüş olduğunu fark etmemek nedeniyle motive olup olmadığı bilinmese de, anne primatların, ölümünden sonra yavrularını taşıdığı biliniyor. Fakat ilk kez, Primates'de yayımlanan bir araştırmada, mumyalaşmış yavrusunu yiyen bir Tonkean makakına (Macaca tonkeana) değiniliyor.

Evalyne isimli dişi makak, İtalya'daki bir hayvan barınağında doğum yaptı, fakat yavru doğumundan yaklaşık 4 saat sonra öldü. Anne makakın iki gün boyunca harap olmuş bir halde, plastik kaplamadan yansıyan kendi görüntüsüne odaklanıp çığlıklar attığı gözlemlendi. Sonrasında, annenin, bütün dikkatini yavrusunun cesedine özellikle de kafasına ve yüzüne verdiği onu taşıyarak tımar ettiği gözlemlendi.

İlk hafta kademeli bir biçimde kuruyan ceset, sekizinci günün sonunda mumyalaşmış kıvama ulaştı. 14. günde ise, kafatasının tamamen ortaya çıktığı görüldü.

Görsel Telif: De Marco et al./Primates


İkinci haftada, her ne kadar kafatasındaki deri ve et ortadan kalkmış olsa da Evalyne'in, cesedi kucağına almaya ve onu tımar etmeye devam ettiği görüldü. Annenin, cesedi kendisinden ayırmadığı, mutlaka bir elinde ya da ağzında taşıdığı ve yere düşerse de hızlıca tekrar kucağına aldığı gözlemlendi.

Öte yandan, diğer grup üyelerinin Evalyne'e belirgin bir dikkat göstermedikleri ve hiçbirinin cesede dokunmaya çalışmadığı görüldü. 19. günde, Evalyne'in cesedin küçük parçalarını yediği gözlemlendi. 22. gün itibariyle, anne makakın her ne kadar ölü yavrusunun bir parçasını ağzında ya da elinde taşımasına rağmen, cesedin tamamen parçalara ayrıldığı görüldü. 25. günde ise, anne makakın cesedi küçücük bir kemiğe kalana kadar yediği gözlemlendi.

Görsel Telif: De Marco et al./Primates


Ölü yavrularını yeme davranışı, diğer primat türlerinde de gözlemlenmiş bir durumdu. Her ne kadar bu davranışın nedeni tam olarak bilinmese de babunlar, orangutanlar, vahşi bonobolar, Japon makakları ve rhesus makakları da aynı davranışı göstermiştir. Fakat, Endonezya'daki Sulawesi adasına özgü olan ve büyük oranda meyvelerle beslenen Tonkean makaklarında bu davranış hiç gözlemlenmemişti.

Anne Tonkean makakının, ölü yavrusuna gösterdiği yamyamlık davranışının herhangi bir besin yetersizliği ya da sosyal stresten kaynaklı olabileceğine dair bir işaret yoktur. Böyle bir davranış, makakların davranışsal örgüleri için son derece nadir olsa da normal olarak görülebilir. Yamyamlık davranışı gösteren annenin, mumyalaşmış kalıntıların tam olarak ne olduğuna dair algısını yitirmiş olmasından kaynaklı böyle bir davranışı ortaya çıkarması muhtemeldir.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir