Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
Gökbilimciler, erken dönem evrende bulunan en sönük gökadayı keşfettiklerini açıkladı. Daha da önemlisi, bu keşif sayesinde 'kozmik karanlık çağ'ın nasıl bittiği, ne gibi şartlar altında son bulduğu gibi soruların cevabına ulaşılabilir.

UCLA'den iki profesörün de dahil olduğu uluslararası bir araştırma ekibi, Hawaii - Mauna Kea'nın zirvesindeki W. M. Keck Gözlemevi'nde 13 milyar yaşında sönük bir galaksi keşfetti ve bulgularını Astrophysical Journal Letters'da yayımladı.

UCLA'da astronomi profesörü olan Tommaso Treu'ya göre bu keşif gök biliminin en büyük gizemlerinden birisi olan 'kozmik karanlık çağlar olarak bilinen periyodun nasıl son bulduğu' sorusunun çözülmesi yönünde çok büyük bir rol oynayabilir.

Araştırmacılar şaşırtıcı derecede sönük ve Büyük Patlama'dan kısa bir süre sonra doğmuş olan bu galaksiyi görebilmek için kütle-çekimsel kırılma (ing. gravitational lensing) etkisinden yararlandı ve keşfi de bu yolla gerçekleştirdi. Bu etki yaklaşık bir yüzyıl önce Einstein tarafından öngörülmüştü. Kütle-çekimsel kırılma özelliğini tıpkı cam lens arkasındaki bir nesnenin, cam ışığı kırma özelliği dolayısıyla bozuk veya kırık görülmesi gibi düşünülebilir.

Tespit edilen galaksi, MACS2129.4-0741 gökada kümesinin hemen arkasında bulunuyor. Bu küme o kadar büyük ki, keşfedilen gökadanın üç ayrı görüntüsünün oluşmasına sebep oluyordu.

en-eski-faint-galaksi-bilimfilicom Hubble Uzay Teleskobu'ndaki üç ayrı filtreden alınan, galaksi kümesinin kompozit görüntüsü. Soldaki dalga görüntüleri, çoklu görsel sistemlerinin spektrumunu gösteriyor. Her dalga görselinde aynı dalgaboyu (renk) noktasında en yüksek değere çıkması, aslında kaynaklarının aynı olduğunu gösteriyor. Sağ alt köşede, Keck I ve Keck II Teleskopları görülüyor. Telif : BRADAC/HST/W. M. Keck Observatory Hubble Uzay Teleskobu'ndaki üç ayrı filtreden alınan, galaksi kümesinin kompozit görüntüsü. Soldaki dalga görüntüleri, çoklu görsel sistemlerinin spektrumunu gösteriyor. Her dalga görselinde aynı dalgaboyu (renk) noktasında en yüksek değere çıkması, aslında kaynaklarının aynı olduğunu gösteriyor. Sağ alt köşede, Keck I ve Keck II Teleskopları görülüyor. Telif : BRADAC/HST/W. M. Keck Observatory


Büyük Patlama kuramına göre evren genişledikçe soğudu. Bu sırada protonlar elektronları tutarak (bir proton ve bir elektronlu) hidrojen atomlarını oluşturdu.Bunun sonucunda evren gittikçe opaklaştı ve radyasyonu geçirmez oldu. Bu andan başlayarak kozmik karanlık çağlar başladı.

Bunu takip eden birkaç yüz milyon yıl içinde ilk yıldızlar oluşmaya ve hidrojeni iyonize edebilme özelliğine sahip ultraviyole (mor ötesi) ışınları üretmeye başladılar. Yeteri kadar yıldız oluştuğunda da, tüm intergalaktik hidrojeni iyonize olmaya başladı ve evren bugün gördüğümüz haline doğru evrildi.

Kozmik reiyonizasyon olarak bilinen bu süreç yaklaşık 13 milyar yıl önce gerçekleşti. Ancak bilim insanları bunu gerçekleştirmek için yeterli yıldızın olup olmadığını belirleyemiyorlardı; çünkü süper kütleli kara deliklerin içine doğru hızla düşen gazların da aynı etkiyi yaratabileceğinden şüpheleniyor ve etki miktarları tartışılıyordu.

Şimdi ise göremeyeceğimiz kadar sönük olan bu gökadaların, bahsi geçen etkinin altında olmasının temel sebebinin aralarında bulunan yıldızlar olduğu düşünülüyor.

Gökadanın çoklu izgesi (spektrum/tayf) hem Keck Gözlemevi hem de Hubble Space Telescope verilerinden ayrı ayrı elde edildi.




Kaynak : Kuang-Han Huang, Brian C. Lemaux, Kasper B. Schmidt, Austin Hoag, Maruša Bradač, Tommaso Treu, Mark Dijkstra, Adriano Fontana, Alaina Henry, Matthew Malkan, Charlotte Mason, Takahiro Morishita, Laura Pentericci, Russell E. Ryan, Michele Trenti, Xin Wang. Detection of Lyman-Alpha emission from a triply image=6.85 galaxy behind macs. The Astrophysical Journal, 2016; 823 (1): L14 DOI: 10.3847/2041-8205/823/1/L14




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu "Kullanım İzinleri"ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir