Arkadaşınızla konuşurken tam da okuduğunuz o muhteşem kitaptan bahsetmek isterken, yazarın isminin dilinizin ucuna kadar geldiğini, fakat bir türlü kelimelere dökemediğinizi, buna rağmen ismi bildiğinizin de farkında olduğunuzu hayal edin. Sözcüğün ses formuna erişim sağlayabilmek, akıcı konuşabilmek için temel bir gereklilik ve "dilimin ucunda sendromu" (İng. tip of the tongue syndrome) tam da o sırada takılmaya sebep oluyor. Aslında konuşma sırasında oldukça yaygın görülen bu sendrom, halihazırda hafızada bulunan sözcüğe geçici olarak erişememe durumu olarak tanımlanabilir. Bunun yanı sıra da hedef kelimeyi hatırlama sürecinde o kelimenin baş harfini, hecesel vurgusunu, anlam ya da ses olarak benzeyen kelimeleri hatırlamak olarak kısmi şekilde de kendini gösterebilen bir durum.

Dilimin ucunda olgusu tüm yaşlardaki insanlar için olağan görünse de, ileri yaştaki bireylerde daha sık görülüyor. Birmingham Üniversitesi’nde yapılan yeni bir çalışmaya göre ise düzenli egzersiz yaparak, kendilerini bedensel açıdan dinç tutan ileri yaştaki insanların, zinde olmayan yaşıtlarına kıyasla bu durumu daha az yaşadıkları gözlemlendi. Dolayısıyla fit olmanın, ileri yaşlarda gerçekleşen dilsel beceri gerilemesi durumuna karşı bir koruma sağladığı düşünülüyor.


Çalışma dahilinde uygulanan dilsel üretim deneyi ile dilimin ucunda anlarının oluşumu incelendi. Günlük hayatta, dilimin ucunda anları, daha çok insan ve yer isimleri ile sık kullanılmayan kelimelerde yaşandığı için katılımcılara günlük dilde sık kullanılmayan kelimelerin tanımları verildi ve o tanıma ait sözcükleri bulmaları istendi. Bunun yanında da bildikleri yazar, siyasetçi, oyuncu gibi ünlü insanlar soruldu. 28 tane sağlıklı yaşlı bireyin ve 27 tane genç bireyin incelendiği deneyde, ileri yaştaki katılımcılara, maksimum oksijen alınımını (VO2max) ölçerek kardiyorespiratuvar zindeliğini tespit etmeye yarayan kondisyon bisikletli VO2max testi uygulandı.

Yaşın yanında kelime dağarcığının genişliği de dilimin ucunda durumunun yaşanma sıklığını belirleyen etmenler arasında bulunuyor ve yaşlı insanlar da genellikle nispeten daha geniş bir kelime dağarcığına sahip oluyor. Her ne kadar dinç olsalar da, yaşlı bireyler yine de gençlerden daha çok dilimin ucunda anı yaşamakta, fakat deneyde yapılan kıyaslamaya göre bedensel dinçlik, dilsel çöküşü azaltıcı nitelikte. Bunun yanında, yaşlılar arasında ciddi hafıza sorunlarına işaret ettiği zannedilmesine rağmen, dilimin ucunda sendromunun hafıza kaybı ile bir ilgisi yok. Aksine, kelime hafızada halihazırda barınırken, kelimenin ses formuna geçici olarak erişememe durumu olması sebebiyle hafızadan çok dilsel işlevle alakalı bir sorun.  Ekibin ilerideki çalışmaları düzenli egzersiz ile dilsel beceriler arasındaki ilişkiyi anlayabilmeyi hedeflemekte.