Galaksilerin merkezindeki kara delikler Güneş kütlesinin 50 milyar katı kadar kütleyi içerebilir. Bu miktar bir kara deliğin bu varlığını ışıma ile gaz diski oluşturacak şekilde kaybetmeye başlamasının limiti olarak sayılıyor.

University of Leicester'da yapılan bir araştırmanın sonucu olan bu açıklama, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society'de 'How Big Can a Black Hole Grow?' (Bir Kara Delik Ne Kadar Büyüyebilir?) başlığı ile yayımlanan bir makale ile sunuldu. Araştırmayı yürüten aynı üniversiteden Fizik ve Astronomi Profesörü Andrew King, gaz diski ile çevreleri sarılmış ve galaksilerin merkezlerinde bulunan süper kütleli kara delikleri inceliyor.

Bu disklerdeki gazlar da enerji kaybederek kara delikleri beslemek üzere içlerine girebilecek gibi görünse de, tamamen kararsız oldukları düşünülüyor ve yakın yıldızlara doğru kaçmaya; yıldızların bünyesine dahil olmaya çok meyilliler.

Profesör King ise bir kara deliğin kendi yörüngesini oluşturacak bir gaz diskinin oluşmasına sebep olmadan ne kadar büyüyebileceğini hesaplamaya çalıştı ve sonucun 50 milyar güneş kütlesine yakın bir sayı olduğunu tespit etti. (Bkz. Kara Delikler En Fazla 50 Milyar Güneş Kütlesine Çıkabiliyor)

Araştırma gösteriyor ki, eğer disk oluşmazsa kara delikler büyümeyi durduruyor. Bu da 50 milyar güneş kütlesinin bir nevi kütlesel üst limit olduğu anlamına geliyor. Tam da bu andan itibaren bir büyüme olması için bir yıldızın direkt olarak kara deliğin içine girmesi veya mevcut kara delik ile birleşecek ikinci bir kara deliği oluşturması gerekiyor.

King'in bu konudaki açıklaması şöyle: "Keşfin önemi şu ki; gökbilimciler bu maksimum kütle limitine sahip kara delikleri, içlerine düşmekte olan gaz disklerinden yayılan dev boyutlardaki radyasyonu gözlemleyerek keşfetmişlerdi. Kütlesel limit; limitten çok yüksek kütlelere sahip olan kara deliklerin çevrelerinde görülebilir gaz diskleri bulunamayacağından aynı şekilde gözlenemeyecekleri anlamına geliyor."

Prensipte ise daha büyük kara delikler ve kara delik kütleleri mümkün -- örneğin maksimum kütle sınırına yakın bir kara delik herhangi bir büyük kara delikle birleştiği anda bu limitten çok daha büyük kütlelere sahip kara delikler oluşabilir --. Ancak bu bileşkeden hiç ışık çıkmayacak ve hatta ışık (radyasyon kastediliyor) yayabilecek bir gaz diski de oluşamayacağından gözlemlenemeyecektir.

Ne var ki bu durum da, çok büyük kara delikleri keşfedemeyeceğimiz veya hissedemeyeceğimiz anlamına gelmiyor. Çok yakınlarından geçmekte olan ışık ışınları büküleceğinden ve hatta belki yakın gelecekte birleşik alan teorileri ile birlikte keşfedeceğimiz kütleçekim dalgaları büküleceğinden daha büyük kara deliklerin de keşfedilmesi son derece mümkün.

---

Kaynak : Andrew King. How big can a black hole grow? Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters, 2015; 456 (1): L109 DOI:10.1093/mnrasl/slv186

---