Elektrik faturasını yatırmak veya çamaşırları kurutucudan almak gibi, günlük hayatımızda tamamlamak ve ardından unutmak istediğimiz pek çok işle karşılaşırız. Mayıs 2016`da Psychological Science'da yayımlanan bir araştırmaya göre, bu tür günlük görevleri, doğru yer ve doğru zamanda bize hatırlatacak ayırt edici ipuçlarıyla bağdaştırmak bu görevleri tamamlamamıza yardımcı olabilir.

Gelecekte yapılması gereken bir işi bizlere hatırlatacak pek çok yöntem vardır; takvim üzerine not alabiliriz, bir yere hatırlatıcı bir not yapıştırabiliriz veya eski usül parmağımıza bir ip bağlayabiliriz. Bu stratejilerin çoğunun problemi, en çok ihtiyaç duyduğumuz anda bize hatırlatma görevi görmemesidir.

Harvard Kennedy School'dan psikolog Todd Rogers şöyle diyor: “Bulgularımıza göre insanlar; işlemlerin tamamlanabilecekleri doğru zaman ve yerde bulunan fark edilebilir ipuçları ile karşılaştıklarında, amaçladıkları şeyleri tamamlamaya daha meyilli oluyorlar.”

Rogers ve Pennsylvania Universit'den yardımcısı Katherine Milkman’in hipotezlerine göre; “bağdaştırılmış hatırlatıcılar” bir işi bitirmeyi hatırlamak için araç olabilir. Bu ipucuna dayanan hatırlatıcılar, insan zihninden başka hiçbir teknolojiye bağımlı değiller ve tam ihtiyacımız olduğu anlarda ortaya çıkarlar.

Yapılan bir araştırmada, 87 katılımcı, 1 saat süren bir bilgisayar görevini tamamladılar. Görev sırasında katılımcılara, aldıkları katılım ücretine ek olarak aş-evine kendi adlarına 1 dolarlık bir bağışta bulunabilecekleri söylendi. Ancak bağışın kesinleşmesi için, ücretlerini aldıkları zaman, bir tane de ataş almaları gerekiyordu. Bazı katılımcılara, ücretlerini aldıkları yerde ataşı almalarını hatırlatması amacıyla bankonun üzerinde küçük bir fil biblosu olduğu söylenirken, diğerlerine sadece katılımları için teşekkür edildi.

Bu basit ipucu, görevin tamamlanmasını etkili bir şekilde arttırdı. Sonuçlara göre; hatırlatıcı olarak fil biblosunu ipucu olarak alan öğrencilerin % 74’ü ataşı alırken, ipucu almayan öğrencilerin sadece % 42’si ataşı aldılar.

Fakat bu durum herhangi bir ipucunun işe yarayacağını göstermiyor, internet üzerinden yürütülen başka çalışmada da ayırt ediciliğin önemli olduğu gösterildi, bir hatırlatıcı fark edilmediği sürece işe yaramıyor.

Araştırmada, katılımcılar, tekrar bir hayır organizasyonuna destek olabileceklerine dair haberdar edildiler. Kendileri adına bağışta bulunmaları için, tamamlamak zorunda oldukları anketin belirli bir sayfasındaki belirli bir soruyu seçmeleri gerekiyordu. O sayfada, doğru cevabı seçmelerini hatırlatmak için bir ipucu göreceklerdi.

Sonuçlar; çevredeki diğer ipuçlarına kıyasla ayırt edilebilir ipuçlarının, daha etkili hatırlatıcılar olduğunu gösterdi. Örneğin bir başka deneyde, Rogers ve Milkman, ayırt edilebilir bir ipucunun – Oyuncak Hikayesi filmlerindeki bir uzaylının fotoğrafı – bütün ipuçlarının çeşitli ilanlarla ve motive edici işaretlerle çevrelendiği zaman, yazılı bir ipucundan daha etkili olduğunu gördüler.

Bir kahve dükkanındaki müşterilerden elde edilen bulgularda ise; “bağdaştırılmış hatırlatıcılar” yaklaşımının, işletmelerin müşterilerine bitirmeleri gereken işleri hatırlatmaları için, yardımcı olabileceği öne sürüldü. Çalışmada, bir iş günü içerisinde, 500 müşteriye 2 gün sonrasına kadar geçerli olmak üzere kuponlar verildi. Sadece bir kısım müşteriye, kasiyer bankosunun yanına yerleştirilmiş doldurulmuş uzaylı oyuncağının, onlara kuponlarını kullanmalarını hatırlatacağı söylendi. Kendilerine ipucu verilen müşterilerin % 24’ü kuponu kullanmaları gerektiğini hatırlarken, ipucu verilmeyen müşterilerin sadece % 17’si kuponlarını kullanmaları gerektiğini hatırladı, bu da kuponların kullanımında % 40’lık bir artış sağladı.

Ayırt edilebilir ipuçları hatırlamaya yardımcı olsalar da, insanlar her zaman işlerin çoğunu yapmıyor. 605 katılımcının yer aldığı başka bir internet çalışmasında, katılımcılar kendi hafızalarının sınırlarını öngörmekte başarısız oldular, böylelikle ipuçlu hatırlatıcıları almak için ödemeleri gereken ücreti ödememeyi seçerek, potansiyel kazançları kaçırdılar.

Toparlamak gerekirse, bulgulara göre; bağdaştırılmış hatırlatıcılar, günlük hayatta arada unutulup gidebilecek çeşitli görevleri tamamlamayı hatırlatması amacıyla maliyetsiz ve düşük çaba gerektiren bir strateji sunuyor. Rogers ve Milkman, bağdaştırılmış hatırlatıcıların tıbbi veya diğer sağlıkla alakalı rejimlere uymayı arttırıp arttırmadıklarını öğrenmek için, çalışmalarını ilerletmeyi düşünüyorlar.

---

Kaynak ve İleri Okuma:

- Hacking memory to follow through with intentions. http://medicalxpress.com/news/2016-05-hacking-memory-intentions.html (Reached on 2016, May 29)
- T. Rogers et al, Reminders Through Association, Psychological Science (2016). DOI: 10.1177/0956797616643071

---