Post Author Avatar
Dilan Şafak Özdemir
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen

Şizofreni, kökenine ulaşılması zor bir hastalıktır. Hastalık; paranoya, dağınık düşünce ve sanrılar da dahil olmak üzere çeşitli bilişsel ve duygusal sorunlara neden olur. Her 100 insandan birini etkileyen ciddi bir hastalık olarak da literatürde yer almaktadır.

Son yıllarda şizofreni üzerine yapılan araştırmalarda çoğunlukla genetik faktörler üzerinde duruluyor ve bu hastalığın dünyada 21 milyon insana aileden gen aktarımı ile geldiğine dair güçlü deliller elde edilmiş durumda. Genetik çalışmalar daha önce sorumlu olabilecek mutasyonları saptamıştı ancak son araştırmalara göre beynin oluşumu sırasında birkaç bağlantının kesintiye uğramasıyla temel mekanizmaların zarar görmesi de olası sebepler içerisinde anılır oldu. Fakat nörolojik pek çok vakada olduğu gibi, semptomların düzenlenmesinden sorumlu tek bir neden aramak bizi doğru bir sonuca götürmeyebilir.

Yapılan son araştırmalar ise, şizofreni semptomlarının büyük oranda, sinir hücrelerini destekleme ve izole etme konusunda önemli bir rol oynayan kusurlu yardımcı hücreler sebebiyle de olabileceğini ileri sürüyor. Edinilen bu yeni bulgu ile sinir hücreleri kendileri üzerinde yoğunlaşan konvansiyonel düşünceye bağışıklık kazandırabilir ve durumu açığa çıkararak tedavi için yeni yöntemler bulunmasına ön ayak olabilir.

Uluslararası yapılan araştırmalar, insan donörlerinden alınan glial hücrelerin kimerik fareler üzerine kurulması üzerine yoğunlaştı. Araştırmada, sinir hücrelerinde gerçekleşen değişimlerden ziyade yardımcı hücrelerde var olan problemler sorumlu tutuluyor. Glial hücreler, sinir sistemi içerisinde çeşitli pek çok noktada yer almaktadır ve sinir iletiminin sağlanmasında bir takım destekleyici görevleri üstlenirler. Bu hücreler, bu görevi yerine getirirken kendilerini sinirlerin etrafına sarabilir, bazı durumlarda da başı boş kimyasal mesajları temizlemek için bu yöntemi kullanabilirler.

Yapılan araştırmada, işlevsiz kalan glial hücrelerin beynin sinir ağlarının oluşumunda anormalliklere neden olabileceği test edildi. Bu da ani kaygı, anti-sosyal davranış ve şiddetli uyku sorunlarına sebep olabiliyor. Fonksiyonel olmayan yardımcı hücreler daha önceki çalışmalarda da şizofreni ile ilişkili görülüyordu. Ancak nöronların sahip olduğu anormalliklerden daha az önem taşıdığı düşünülmekteydi. Buna karşı araştırmacılar bu kez özellikle yardımcı hücrelerin hastalıktaki etkisini gözlemlemeyi tercih etti. Aynı koşullarda hayvan modellerindeki beyin hücrelerinin insanlardaki ile benzer hareket edip etmediği ise araştırmadaki temel soru işaretiydi. Bu nedenle bilim insanları, şizofreni tanısı olan hastalardan glial progenitör hücre örnekleri aldı ve bunları genç farelerin beyinlerine nakletti. Edinilen sonuçlar şizofreni olmayan deneklerden alınan hücrelerle karşılaştırıldı. Bu şekilde, farelerdeki davranışların insanlardaki ile benzer patolojinin sonucu olduğuna emin olabildiler.

Cell’de yayınlanan araştırmaya göre şizofreni hastalarından türetilen kök hücreler, farelerin beyinlerinde yayılarak alışılmadık bir göç modeli ile nöronlar arasındaki boşluklarda nörotransmitter kimyasalların yok edilmesinden sorumlu glial hücrelerinin sayılarının azalmasına sebep oldular. Araştırma, glial hücrelerin konumuna ve işlevlerini yerine getiren hücrelere geçişine dair hatalı bir mekanizmanın oluştuğuna işaret ediyor. Fareler araştırma sonunda davranış farklılıkları açısından gözlemlendiğinde insanlarda olduğu gibi kaygı, uyku bozukluğu gibi belirtiler gösterdiler.  Edinilen bu yeni bilgiler ışığında bilim insanları artık öncü hücrelerin gelişimini engelleyebilecek yöntemler geliştirebilir.

Beyin içindeki işlevsiz dokuları onarmak için kök hücrelerin kullanılması son yıllarda Parkinson gibi kimi hastalıkların tedavisinde de kullanılmıştı. Bu demek oluyor ki, bu şekilde alternatif teşhis yöntemleri ve özellikle erken teşhis konulan şizofreni hastaları için ilerleyen zamanda hastalığı yavaşlatacak, hatta durdurabilecek tedavi biçimleri geliştirilebilir.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir