Geçmiş deneyimlerimizdeki küçük ayrıntıları neden unutuyoruz?


2017`de eLife'ta yayımlanan bir çalışmada, araştırmacılar, sıçan beyninin orta prefrontal korteksinde -çoğunlukla uzun süreli hafıza ile ilişkili beyin bölgesi- özel bir nöron grubu bulunduğunu keşfettiler. Bu nöronlar, her deneyime özgü küçük ve daha ilgisiz detayların zamanla unutulmasını sağlarken çoklu deneyimlerden elde edilen genel ve alakalı bilginin depolanmasına yardımcı kodlar geliştiriyor.

Elde edilen bulgular, beynin yeni tecrübelere uygulanabilen ve adapte edilebilen işe yarar bilgiyi nasıl topladığı ve depoladığına dair yeni kavrayışlar sağlıyor.

Güncel deneyimlerimize dair hafızamız, içinde bulundurduğu detaylar bakımından oldukça zengindir ancak zamanla beynimiz, geçmiş deneyimlerimiz arasında oldukça benzer olan önemli bilgileri çıkarır. Araştırma ekibi, orta prefrontal kortekste bulunan bu nöron grubunun uzun süreli hafızanın sağlamlaştırılması sürecinde bu bilgilere dair bazı işaretler oluşturduğu ve bu bilginin daha küçük detaylara kıyasla daha büyük işaretlere sahip olduğu tahmininde bulunuyorlardı.

Ekip, tahminlerini test etmek için birbiriyle örtüşen ilişkisel özelliklere sahip iki farklı hafızanın sıçan beyinlerinin orta prefrontal korteksindeki nöron grupları tarafından nasıl kodlandığı  ve bu kodların zamanla nasıl değiştiği üzerine çalıştı.

Deneyler sürecinde, sıçanlara aralıklı olarak iki deneyim yaşatıldı. Deneyimlerden birisi, ışık ve ses uyaranı içerirken diğer deneyim ise fiziksel bir uyaranla gerçekleştirildi. Bu da sıçanlara aynı uyarım ilişkisini paylaşan iki hafıza sağladı. Sonrasında ise araştırmacılar sıçanların beyinlerindeki nöron aktivitesini öğrenmenin ilk gününden itibaren takip eden deneyimlerle dört hafta boyunca gözlemlediler.

Deneyler sonucunda, orta prefrontal kortekste bulunan bu nöron grubunun uyaranın kendine özgü ve ortak olan özelliklerini benzer şekilde kodladığı görüldü. Öte yandan, bir aylık sürenin ardından, kodlama uyarana özgü özelliklere -ki bunlar sonradan yok oldu- daha az hassas hale gelirken uyaranların ortak özelliklerine ise daha fazla hassas hale geldi.

Bununla birlikte, daha ileri deneyler, beynin birden fazla tecrübeden edindiği genel bilgiyi hemen yeni bir duruma uyarlayabildiğini ortaya koydu.

Bu keşif, genelleştirilmiş hafızanın oluşumunun basitçe beynin önemsiz hafızaları unutmasının bir sonucu olup olmadığı konusunda uzun süredir var olan bir sorunun cevaplanmasında da yeni kavrayışlar sağlıyor. Aksine, nöron gruplarının farklı deneyimlerdeki ortak bilgileri saklamak için kodlama geliştirdiğini ve görünüşe göre alakasız detaylar için seçiciliğini kaybettiğini görüyoruz.

Çalışmada tanımlanan orta prefrontal korteksin eşsiz kodlama özelliği, sıçanlarda ve diğer hayvanlarda esnek ve adaptif davranışın desteklenmesine yardımcı olan ilişkisel bilgi yapılarının oluşturulması, sürdürülmesi ve güncellenmesindeki rolünü destekleyebilir.