Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
Yakın zamanda keşfedilen bir galaksinin merkezinde bulunan süperkütleli kara deliğin; yürürlükte olan 'galaktik evrim teorileri'ne göre; olması gerektiğinden çok daha büyük olduğu ortaya koyuldu. Keele University ve University of Central Lancashire'daki gökbilimciler tarafından kara deliğin, çevresindeki galaksi ile karşılaştırıldığında olması gerektiğinden çok daha büyük bir kütleye sahip olduğu gösterildi. Araştırmanın sonuçları Monthly Notices of the Royal Astronomical Society'de yayımlandı.

SAGE0536AGN adındaki galaksi NASA'ya ait Spitzer Space Telescope (Spitzer Uzay Teleskobu)'nun kızılötesi incelemesi ile keşfedilmişti. En az 9 milyar yaşında olduğu düşünülen galaksi, merkezindeki süperkütleli kara delik tarafından bünyesine katılan gazların sebep olduğu yüksek parlaklığa sahip bir aktif galaktik çekirdeğe (AGN) sahip. Kara deliğin şiddetli kütleçekimsel kuvveti dolayısıyla ivmelenen gazlar çok yüksek hızlara ulaşıyor ve foton salarak ışık üretiyorlar.

Araştırma ekibi aynı zamanda etrafındaki gazların hızını ölçerek kara deliğin varlığını bir kez daha teyit etti. Güney Afrika'da bulunan  Southern African Large Telescope'u kullanan bilim insanları, galakside hidrojenin emisyon (salım) çizgisini gözlemledi. Bu fenomen prizmadan geçen ışığın renklerine ayrılması veya gökkuşağı fenomenine benzer olarak da düşünülebilir. 'Doppler etkisi' olarak bilinen ve red-shift (kızıla kayma) ile açıklanan spektrum oluşumu ışığın bize doğru mu (gözlemciye doğru), yoksa bizden uzağa mı gittiğini anlamamızı -gözlemlenen dalga boyundaki değişime göre- sağlıyor. Renk değişiminin derecesi, gazın yüksek hızda hareket ettiğini, dolayısıyla kara deliğin kütleçekim alanının kuvvetini gösteren bir veridir.

Bu veriler kara deliğin kütlesinin hesaplanmasında kullanıldı. SAGE0536AGN galaksisinin içindeki kara deliğin Güneş'in kütlesinin 350 milyon katı kadar bir kütleye sahip olduğu tespit edildi. Galaksinin; içindeki yıldızların hareketlerine bağlı olarak hesaplanan kendi kütlesi ise güneş kütlesinin 25 milyar katı olarak hesaplandı.  Bu da kara deliğin 70 katı kadar bir kütleye tekabül ediyor; ki bu durumda da kara deliğin bu büyüklükte bir galakside bulunması gerekenden 30 kat daha büyük olduğu saptandı.

Galaksiler dev kütlelere sahiptir dolayısıyla içlerindeki kara delikler de öyle. Burada gözlemlenen kara delik ise galaksisine göre çok büyük ve bu durum araştırmacılara göre hiç de olası değildi.

Sıradan galaksilerde kara delikler galaksi ile benzer büyüme oranlarına sahiptir. Ancak SAGE0536AGN galaksisinde kara delik daha yüksek bir büyüme oranına sahip ya da galaksi büyümesi beklenenden daha erken durmuş olabilir. Galaksi tam bir şans eseri olarak keşfedildiğinden, araştırmacılar bölgede daha fazla benzer gök cismi ve galaksi olabileceğini öne sürüyor. İleride gerçekleştirilecek araştırmalar bu örneğin tekil mi olduğunu veya benzerlerinin olup olmadığını ortaya koyacaktır.

 




Referans : Jacco Th. van Loon, Anne E. Sansom. An evolutionary missing link? A modest-mass early-type galaxy hosting an oversized nuclear black hole. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 2015; 453 (3): 2341 DOI: 10.1093/mnras/stv1787



Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir