Sussex Üniversitesi araştırmacıları, farklı cins ve yaş grubundan 86 atı gözlemleyerek, atların iletişim kurarken kullandıkları 17 farklı yüz ifadesi olduğunu belirledi. Ekip, tür içi iletişimi anlamayı sağlayıp, türler arası iletişimi de bir adım daha ileri taşıyabilecek yeni bir analiz yöntemi olan EquiFACS (İng. Equine Facial Action Coding System) aracını kullandı. Bu yöntem, atların iletişim biçimlerini inceleyerek, yüz ifadelerini sınıflandırmada başarılı oldu.

FACS sistemi, halihazırda insanlar ve yüz yapısı insan yüzüne benzeyen şempanze, orangutan gibi hayvanlar üzerinde kullanılabiliyordu, ancak bu sistem daha farklı yüz yapılarına sahip diğer hayvanları kapsayamıyor ve bu sebeple de yalnızca belli başlı türlerle sınırlı kalıyordu. FACS sistemi, atları da kapsayacak şekilde genişletildi, çünkü hayvanlar âleminin kendini ifade etmede en başarılı hayvanlarından birinin atlar olduğu söylenebilir. Doğal yaşam alanlarında büyük sürüler halinde yaşayabilen, kaynak ve yiyecek paylaşımı yapabilen hayvanlar olmaları nedeniyle, iletişim atlar için yaşamsal bir önem taşıyor. Bu durum, diğer birçok hayvan türünden daha gelişmiş bir iletişim sistemi kullanmalarını zorunlu kılıyor.

Yapılan araştırmaya göre atlar, 17 farklı yüz ifadesi ile iletişim kurabiliyor. Bu sayı, 27 ifade kullanan insanlardan 10 tane az olmakla birlikte, köpeklerden 1 ve şempanzelerden 4 fazla. Karmaşık yüz hareketlerini analiz edebilmek için geliştirilen ve atlarda 17 farklı yüz ifadesi olduğunu saptayan EquiFACS aracının en büyük avantajlarından biri, atların iletişim biçiminden başlayarak, hayvan dillerini anlamamızı kolaylaştıracak objektif ve güvenilir bir referans kaynağı olarak kullanılabilecek olması.

Araştırmacılar, işe bir at kafasının sahip olduğu kas sistemini inceleyerek başladılar. Daha sonra, farklı cins ve yaş gruplarından 86 dişi ve erkek atın bulunduğu, 15 saatlik bir video kaydını yakından inceleyerek, birbirleriyle iletişim kurarken ne gibi yüz ifadeleri kullandıklarını tespit ettiler. Son olarak da atların yüz ifadelerinin kaydedilmesi ve kategorize edilmesi amacıyla oluşturulmuş EquiFACS sistemin de yardımıyla, burun deliği, göz, dudak ve yanak hareketlerini sınıflandırarak bir harita oluşturdular.

PLOS One dergisinde yayımlanan makalenin başyazarı Jennifer Wathan, atların kullandığı yüz ifadelerinin insanların kullandığı yüz ifadelerine olan benzerliğinin çarpıcı olduğunu belirtiyor. Korku, şaşkınlık veya üzüntü ifadelerinde kaşlarını indirirlerken, selamlama veya kabullenme durumlarında dudaklarını gülümsemeye benzer şekilde yukarı büküyor ve alarm durumlarında gözlerini insanların yaptığı gibi kocaman açıyorlar.

Tamamen farklı yüz şekillerine sahip olsalar da türler arası iletişimi anlamayı kolaylaştıracak bu gibi yöntemler, bu çeşit iletişim biçimlerini anlayabilmemiz ve evrensel bir dil oluşturabilmemiz için önemli. Veterinerler ve eğitmenlerle birlikte çalışan ekip, hayvan duyguları hakkında çok fazla bilgi olmadığını da ekleyerek, geliştirdikleri yöntem sayesinde yüz ifadeleri ile duyguları bağdaştırabileceklerini düşünüyor.