Post Author Avatar
Dilan Şafak Özdemir
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen
Hemen hepimiz çevremizde zihinsel rahatsızlık yaşayan en az bir kişi muhtemelen tanıyordur. Fakat bu kadar yaygın olduğu halde bu tür rahatsızlıklar toplumda ne yazık ki hala utanç verici olarak kabul ediliyor. Toplumda var olan bu bakış açısına rağmen, araştırmalar, zihinsel hastalıkların oldukça yaygın olduğunu ve hemen hemen herkesin hayatının belli bir noktasında en az bir tanısal zihinsel bozukluk geçirdiğini gösteriyor. Genellikle de toplumda utanç verici kabul edilmesinden dolayı; bu hastalıklara sahip insanların pek çoğu tedavi görmeye gerek duymayarak ya da tedaviyi reddederek tüm yaşamlarında (iş hayatı, ilişkiler, yaşama sevgisi vb.) olumsuzluğa neden oluyor.

Yapılan araştırmalar, insanların yüzde 20-25’inin hayatlarının herhangi bir noktasında, iş-okul hayatlarının ve ilişkilerinin işleyişini bozacak kadar şiddetli bir psikoz yaşadıklarını ortaya koyuyor. 1990’ların ortalarından, 2000’li yılların başlarına dek süren kapsamlı araştırmalarda nüfusun yarısının, hatta yarısından biraz fazlasının hayatında en az bir kez zihinsel bir hastalık geçirdiği ileri sürülüyor.

ABD’de yaş, cinsiyet, sosyal sınıf ve etnik köken açısından geniş bir kitleyi temsil eden ve katılımcılara; geçmişlerine dair duygu ve davranışlarını hatırlatmaya dayalı anketler de bu bilgileri doğrular nitelikte. Journal of Abnormal Psychology'de yayımlanan bu yeni çalışmada ise, herhangi bir rahatsızlık geçirmediğini iddia eden insanlara zihinsel anlamda iyi olmak için hayattan uzun süreli beklentileri de soruluyor. Fakat insan hafızası yanılabilir. Modern bilim, insanların kendi zihinsel sağlık geçmişleri hakkında tutarsız olduklarını ve çoğunlukla hatırlamaktan kaçındıklarını söylüyor. Hatta bu yüzleşmeden korkulduğu için katılımcıların üçte biri araştırmadan çekilmiştir. Araştırmacılar bu kaçışa sahip insanların mental sağlık açısından daha kötü durumda olduğunu söylüyor.

Yapılan araştırmada, bu yüzleşememe sorunundan dolayı hastalık durumunu tespit etmek için yeni bir yaklaşım belirleniyor. İnsanlara, hatıraları anımsatılarak veri elde etmek adına; tamamı aynı şehirde doğan bir nesil Yeni Zelandalının yaşamı takip ediliyor ve birkaç yıl içinde açığa çıkan zihinsel sorunlar değerlendiriliyor. Bu yöntem ile önceki yıllarda yapılan araştırmalarda yüzde 20-25 olarak belirlenen oran yüzde 80’e çıkıyor. Yapılan bu çalışma bize psikoza yakalanma riskimizin diyabet, kalp rahatsızlığı veya herhangi bir kanser hastalığına yakalanma ihtimalimizden daha yüksek olduğunu gösteriyor. Edinilen bulgular; Yeni Zelanda, İsviçre ve ABD’deki benzer çalışmalardan elde edilen verilerle de tutarlılık ortaya koyuyor.

İnsanlar, psikozların genellikle gereklilik olduğuna inanır ve bunu bir yaşam tecrübesi olarak adlandırırlar. Fakat araştırmalar bu düşüncenin doğru olmadığını öne sürüyor. Bazıları, zihinsel hastalık oranları üzerine yeni istatistiklerin, "normal" insan tecrübesi kavramının tıbbileşmesi anlamına geldiğini düşünebilir. Zihinsel sağlık kaygısı olan insanlar içinse; bu söylem rahatsız edici bulunabilir. Amerika Akıl Sağlığı Kurumu Başkanı Paul Gionfriddo bu bulgulara şaşırmadığını, zihinsel hastalıkların fazlasıyla yaygın olduğu görüşünde. Kurumun üç yıl önce hastaların kimliklerini gizlemelerine imkân tanıyan web tabanlı bir sistem oluşturmasından sonra hasta sayısının üç binlerden iki milyona kadar çıktığını dile getiriyor.

Yapılacak detaylı ve rutin incelemeler, Amerika’daki hastalıkların teşhisi ve tedavisi için önemli sonuçlar doğurmaktadır. Her ne kadar zihinsel sağlık taramasının 11 yaş üzeri tüm bireylere düzenli yapılması önerilse de; incelemeler hala rutinleşmemiştir ve dolayısıyla yetersiz kalmaktadır. Gionfriddo’ya göre kanser, diyabet veya kalp hastalıklarına erken müdahale ne kadar önemliyse akıl sağlığımız için de o kadar önem taşıyor. Yetişkinler için kontrollerin tansiyon ölçümü kadar yaygın hale gelmesi gerekiyor. Kafamızı kuma gömüp gerçeklerle yüzleşmemek doğru bir sağlık planı değildir. Zihinsel hastalıkları geçiştirmemek ve farkındalığın sağlanması, hastalığı yenmekteki en önemli etkenlerden biri olarak kabul ediliyor.

Anketlerde, psikoz geçirmeyen insanların, ailelerinde genellikle benzer herhangi bir rahatsızlık geçirmediği de göze çarpıyor. Bir diğer dikkat çeken bulgu ise 5 yaşına gelene dek herhangi bir psikoz geçirmemiş bireylerin, akranlarıyla daha iyi ilişkiler kurduğu ve kendi kontrol mekanizmalarında daha başarılı olduğu yönünde.

Sonuç olarak, bu araştırmalardan edinilen en önemli verinin, zihinsel sağlık kaygılarının ve sorunlarının evrensel olduğu diyebiliriz. Psikozların toplum tarafından en az böbrek taşı veya soğuk algınlığı kadar normal karşılanması gerektiği araştırmacılar tarafından şiddetle öneriliyor. Bunun sağlanmasıyla hastalıkların teşhis ve tedavisi için yeterli veriye ulaşılmasına izin verilebilir. Bir diğer nokta ise eğer kendi mental sağlığımız ile yüzleşirsek, kendimiz ve çevremizde var olan zihinsel sorunların üzerine daha kolay gitmemiz kolaylaşabilir. Psikoz sahibi bireylerin, çevrelerinde bulunan insanların desteğine ihtiyacı vardır. Yüzleşmemiz gereken ise yaşamı kısıtlayan kısa süreli bozukluklar bile bireylerin yaşamlarına ciddi zararlar verebilir. Zihinsel olarak sağlıklı olmak; insanların yaşamlarını daha mutlu geçirebilmelerinin ilk koşullarından biridir.




Kaynak ve İleri Okuma:
--Enduring mental health: Prevalence and prediction.Journal of Abnormal Psychology. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27929304
--Mental Illness Is Far More Common Than We Knew. Aaron Reuben, Jonathan Schaefer/ BlogsScientificAmerican https://blogs.scientificamerican.com/observations/mental-illness-is-far-more-common-than-we-knew/ (accessed July 18, 2017)
--Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Arch Gen Psychiatry. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15939837
--Halüsinasyonlar ve Delüzyonlar Düşünülenden Daha Yaygın. Bilimfili.com https://bilimfili.com/halusinasyonlar-ve-deluzyonlar-dusunulenden-daha-yaygin/
--Hepimiz Biraz Şizofren miyiz? Bilimfili.com https://bilimfili.com/hepimiz-biraz-sizofren-miyiz/




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu "Kullanım İzinleri"ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir